Ν. Μπογιόπουλος: 25 Οκτώβρη (7 Νοέμβρη) 1917

 

Σαν σήμερα, στις 25 Οκτώβρη (7 Νοέμβρη) του 1917 η ανθρωπότητα έκανε ένα βήμα μπροστά. «Έκανε»; Ναι, εμείς λέμε ότι έκανε. Κι αν κάποιοι θεωρούν «πρόχειρη» την απόδειξη που θα προσκομίσουμε, ας επιχειρήσουν να την αποδομήσουν:

Αλήθεια, ό,τι κέρδισαν οι λαοί στην Ευρώπη και στον κόσμο μετά το 1917, δεν είχε την σφραγίδα της επιρροής που άσκησε στην πορεία των κοινωνιών η σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσία; Ο,τι χάθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, δεν κουβαλάει πάνω του τη σφραγίδα της παλινόρθωσης του καπιταλισμού, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη; 

Δυστυχώς για την ανθρωπότητα, για να πιστοποιηθεί η σημασία του βήματος που έγινε το 1917, «έπρεπε» να συμβούν οι «αναποδιές» της Ιστορίας. «Αναποδιές» (ή μήπως «καταρρεύσεις»; ή μήπως «ανατροπές»;)  που συνοδεύτηκαν από την ανελέητη επίθεση του καπιταλισμού εναντίον κάθε πλευράς της ζωής όλων των λαών της υφηλίου. Αυτή η «αναποδιά» (ή μήπως «κατάρρευση»; ή μήπως «ανατροπή»;) που από τους Φουκουγιάμα και τους κάθε λογής «φίλους του λαού» βαφτίστηκε «ελευθερία», δεν υπάρχει πια σημείο του πλανήτη που να μην έχει καταστεί συνώνυμη της ιμπεριαλιστικής θηριωδίας. Της οικονομικής εξαθλίωσης. Της πιο στυγνής καταπίεσης. Της αδυσώπητης εκμετάλλευσης. Της πείνας. Της ανεργίας. Της ανελέητης για τους λαούς καπιταλιστικής κρίσης.

Σήμερα, 96 χρόνια μετά, η ανθρωπότητα σέρνεται πολλά βήματα πίσω. Ο,τι κατάφεραν να αποσπάσουν οι λαοί μέσα στον αιώνα που πέρασε, η «σιδερένια φτέρνα»  του καπιταλισμού το ζητάει και το παίρνει πίσω. Με τόκο!

Αλλά εφόσον έτσι εξελίχτηκαν τα πράγματα, τότε, ποιος ο λόγος να μνημονεύει κανείς σήμερα την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης; Μια Επανάσταση που «ηττήθηκε», που «ανατράπηκε», που «προδόθηκε», που «κατάρρευσε», που «απέτυχε»…

Εδώ μια αναγκαία επισήμανση: Οι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγραφεί η εξέλιξη που καταγράφηκε το 1990 στην πρώην ΕΣΣΔ και στις υπόλοιπες χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, είναι μεγάλης σημασίας. Και τούτο γιατί από τον όρο που θα χρησιμοποιηθεί πολλές φορές «εξυπακούεται» και μια συνολική αποτίμηση αυτής της εβδομηντάχρονης πορείας. Ωστόσο θέλουμε να πιστεύουμε ότι ακόμα και οι πιο κακόπιστοι όσον αφορά την ποίηση του κομμουνισμού, και οι πιο «ψαγμένοι» στην αναζήτηση του ερωτήματος αν ο σοσιαλισμός του 20^ου αιώνα ήταν «υπαρκτός ή «ανύπαρκτος»,  θα συμφωνήσουν τουλάχιστον σε τούτο:  Ότι η διερεύνηση ακόμα συνεχίζεται. Και ότι κάθε πρόωρη, «τελική» και «τελεσίδικη», αποτίμηση υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί σε παράρτημα του αντιεπιστημονικού «Τέλους της Ιστορίας». 

Πριν χαθούμε, λοιπόν, και για να μη χαθούμε στους όρους, χωρίς καμία διάθεση – το αντίθετο! - να αποφύγουμε μια συνολική συζήτηση, αλλά με επίγνωση ότι τέτοιες συζητήσεις δεν ανοίγουν (και πολύ περισσότερο δεν κλείνουν)  στον περιορισμένο χώρο μιας δημοσιογραφικής στήλης,  επιστρέφουμε στο αρχικό ερώτημα:

Μετά τα γεγονότα του ’90, το να μνημονεύεις την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 είναι «μάταιο», είναι «μνημόσυνο»; Αν ισχύει κάτι τέτοιο, κι αφού το «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα» μετατράπηκε σε «σκλαβιά, ανισότητα, βαρβαρότητα», τότε είναι μάταιο να μνημονεύει κανείς και την Αστική Επανάσταση του 1789. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, κι αφού η «Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας» έχει μετατραπεί σε ένα κουρελόχαρτο στα Αμπού Γκράιμπ του ιμπεριαλισμού, τότε είναι μάταιο να μνημονεύει κανείς και την Αμερικανική Επανάσταση του 1776. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, κι αφού «οι κοτζαμπάσηδες, πασάδες και σεβάσμιοι δεσποτάδες» συνεχίζουν να διοικούν τη ζωή μας,  τότε είναι μάταιο να μνημονεύει κανείς και την Επανάσταση του 1821…

   

Δεν θεωρούμε μάταιο τίποτα απ’ όλα αυτά!

Κι αν επιστρέφουμε στις 25 Οκτώβρη του 1917 είναι γιατί -  σε πείσμα των πισωγυρισμάτων της Ιστορίας – είναι μια ημερομηνία ορόσημο που ανακαλεί στο προσκήνιο μερικές βασικές, κατά τη γνώμη μας, αλήθειες:

Πρώτον, ότι κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης είναι η πολιτική δυνατότητα που έχει (ανεξάρτητα αν την χρησιμοποιεί) η σιωπηλή πλειοψηφία των καταπιεσμένων να συμμαχήσουν μεταξύ τους. Να ορθώσουν την φωνή και το ανάστημα τους. Και μέσα από αυτή τη λαϊκή συμμαχία, εκπροσωπώντας την πλειοψηφία του μόχθου και μετατρέποντας σε νόμο το δίκαιο της πλειοψηφίας, να εγκαθιδρύσουν μια πραγματικά δημοκρατική εξουσία.

Δεύτερον, ότι αυτή η εξουσία, η εξουσία των καταπιεσμένων, θα οικοδομηθεί στο έδαφος μιας θεμελιώδους διαφοράς σε σχέση με κάθε προϋπάρχουσα εξουσία: Η διαφορά είναι ότι οι «εργάτες του αμονιού και του πνεύματος», οι αγρότες, οι υπάλληλοι, τα συνθλιβόμενα μικρά και μεσαία κοινωνικά στρώματα, θα κρατήσουν τη δική τους εξουσία μόνο για όσο χρόνο χρειαστεί, ώστε να καταργηθεί κάθε εξουσία και κάθε εκμετάλλευση!

Τρίτον, ότι η οικοδόμηση αυτή δεν θα έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας αν δεν παρθούν όλα εκείνα τα μέτρα που θα εγγυώνται ότι: Ταυτόχρονα με το άνοιγμα της αυλαίας ενός «άλλου» κόσμου, η Ιστορία της ισότητας (και όχι της εξομοίωσης), της ανύψωσης όλων σε μια πορεία προς τα πάνω (και όχι της ισοπεδωτικής εξίσωσης προς τα κάτω), της παροχής στον καθένα ό,τι του ανήκει με βάση την προσφορά του και τις ανάγκες του, θα έχει ως πυξίδα την θεμελιώδη αρχή: «Η ελεύθερη ανάπτυξη του καθενός είναι η προϋπόθεση για την ελεύθερη ανάπτυξη όλων»!

Ο δρόμος αυτός αποδείχτηκε ότι είναι κάτι παραπάνω από δύσκολος. Έχει επικίνδυνα ζιγκ ζαγκ. Απειλείται από ξεστρατίσματα, λοξοδρομίσματα, παρεκκλίσεις και καταστροφικές παρεκτροπές.  Παραμένει, όμως, ο μόνος «ρεαλιστικός», ο μόνος υπαρκτός και - ως ένα σημείο του – ο μόνος περπατημένος δρόμος που οδηγεί τον άνθρωπο της εργασίας από το «βασίλειο» της εκμετάλλευσης στο «βασίλειο» της ελευθερίας, της αλληλεγγύης και της προκοπής.

Θα πει κανείς ότι τα παραπάνω είναι μια ωδή στην «ουτοπία». Θεωρούμε ότι αυτή είναι μια καλοδεχούμενη «κατηγορία»: 

«Ένας χάρτης του κόσµου που δεν περιέχει την Ουτοπία – έλεγε ο Οσκαρ Ουάιλντ - δεν αξίζει να τον κοιτάξεις καν, γιατί αφήνει έξω τη µόνη χώρα όπου η Ανθρωπότητα πάντα θα προσγειώνεται. Κι όταν προσγειωθεί, κοιτάζει πέρα και, βλέποντας µια καλύτερη χώρα, ξεκινάει για εκεί. Πρόοδος είναι η υλοποίηση της µιας µετά την άλλη Ουτοπίας».

ΝΙΚΟΣ ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Ενικός