Η κοιλάδα των δακρύων και ο κερδισμένος χρόνος

Πέτρου Παπακωνσταντίνου - Καθημερινή

Μπορεί η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου να προκάλεσε προσωρινή ανακούφιση στους ιθύνοντες κύκλους της Ε.Ε., αλλά επί της ουσίας ελάχιστα πράγματα αλλάζει για την κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία θα συνεχίσει να συμπιέζεται στις Συμπληγάδες των ασφυκτικών, εξωτερικών πιέσεων και της εσωτερικής, κοινωνικής κατακραυγής. Η έκφραση «αγοράσαμε πολιτικό χρόνο», κερδίζει το βραβείο της πλέον διαδεδομένης κοινοτοπίας του καλοκαιριού, αποφεύγει όμως το ενοχλητικό, υπολανθάνον ερώτημα: πόσο χρόνο, σε τι τιμή και για να κάνουμε τι ακριβώς;

Επί του παρόντος, όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση κατέβαλε βαρύ πολιτικό τίμημα για να αγοράσει βραχύ πολιτικό χρόνο -ας πούμε, μέχρι το φθινόπωρο- έως ότου αντιμετωπίσει την επόμενη, ενδεχομένως οξύτερη κοινωνική κρίση και συρθεί σε εκλογές χωρίς βάσιμη ελπίδα επικράτησης.

Αυτά που ζήσαμε το τελευταίο τριήμερο υπερβαίνουν τις δυσάρεστες, πλην συνήθεις εκδηλώσεις υπερβάλλοντος αστυνομικού ζήλου στην καταστολή διαδηλώσεων. Με αφορμή τη δράση δεκάδων κουκουλοφόρων (εντός ή εκτός εισαγωγικών) και με την καταγεγραμμένη από τις κάμερες συντροφική συνύπαρξη περίεργων λοστοφόρων, οι οποίοι φυγαδεύτηκαν στη… Βουλή (!), τα ΜΑΤ ξυλοκόπησαν αδιακρίτως ειρηνικούς διαδηλωτές και μετέτρεψαν επί ώρες το κέντρο της Αθήνας σε θάλαμο ασφυξιογόνων αερίων.

Το γεγονός ότι σε αυτό το περιβάλλον, πλήθος απλών ανθρώπων, συχνά ηλικιωμένων, απολίτικων και πάντως ασυνήθιστων σε ανάλογες καταστάσεις, έμεναν εκεί επί ώρες, με ένα μπουκάλι νερό και ένα μαντίλι ή μια μάσκα φαρμακείου για τα ασφυξιογόνα, προκειμένου να υπερασπιστούν τη δουλειά, τον μισθό και τη σύνταξή τους, αποτελεί ένδειξη ριζοσπαστικοποίησης της κοινωνικής ατμόσφαιρας. Οι εικόνες που μετέδιδαν τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα με φόντο την Ακρόπολη παρέπεμπαν λιγότερο στο «λίκνο της Δημοκρατίας» και περισσότερο σε πλατεία Ταχρίρ - επιχειρήσεις εναντίον του εχθρού λαού από μια κυβέρνηση που έχει χάσει τη νομιμοποίησή της. Με τον Γιώργο Παπανδρέου να έχει ως δυνητικούς εταίρους τον ΛΑΟΣ και τη μητσοτακική πτέρυγα της Κεντροδεξιάς, τα Ιουλιανά μοιάζουν να επαναλαμβάνονται, αλλά μόνο ως φάρσα. Το επίτευγμα του πρωθυπουργού να ενώσει «το όλον ΠΑΣΟΚ» -βαθύ και ρηχό, ανδρεϊκούς και σημιτικούς, βενιζελικούς και αρσενικούς- το μόνο που υπόσχεται είναι να τους συμπαρασύρει όλους στην πτώση. Σε αντίθεση με τους περονιστές της Αργεντινής, το σημερινό ΠΑΣΟΚ δεν διαθέτει πλέον κανένα υποψήφιο «Κίρχνερ», που θα μπορούσε να αναλάβει το πηδάλιο ύστερα από μια αλλαγή πολιτικής. Οι όποιες λύσεις στο πολιτικό αδιέξοδο της χώρας θα αναζητηθούν εκτός ΠΑΣΟΚ - κι αν η κρίση κακοφορμίσει ακόμη περισσότερο, εκτός δικομματικού συστήματος.

Ακόμη κι αν η κοινωνική πυρκαγιά εκτονωθεί το προσεχές δίμηνο χάρη στον καλοκαιρινό καύσωνα και τον καλό θεό της Ελλάδας, στον οποίο προσεύχεται ο κ. Βενιζέλος, είναι δύσκολο να δει κανείς με ποιον μαγικό τρόπο ο κερδισμένος χρόνος θα λειτουργήσει προς όφελος της κυβέρνησης. Υποτίθεται ότι στόχος είναι να μηδενιστεί το πρωτογενές έλλειμμα, ώστε το χρέος να αρχίσει να γίνεται διαχειρίσιμο. Ωστόσο, ακόμη και με τα πιο αισιόδοξα σενάρια, ο μηδενισμός του ελλείμματος δεν πρόκειται να γίνει προ του 2014, ενώ η χρεοκοπία θα μας χτυπήσει την πόρτα ξανά σε λίγους μήνες, ή το πολύ το 2012. Στο μεταξύ, η ακόμη βαθύτερη ύφεση της οικονομίας που θα προκαλέσει το Μεσοπρόθεσμο θα αυξήσει σε ακόμη περισσότερο δυσθεώρητα ύψη το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Θα χρειαστεί λοιπόν νέο δάνειο, ως προϋπόθεση του οποίου οι εταίροι μας θα αξιώσουν, μετά το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο, να επιβληθεί το… Μακροπρόθεσμο! Οσο για το περίφημο γαλλογερμανικό σχέδιο εθελοντικής μετακύλισης μέρους του ελληνικού χρέους, αυτό διασώζει μόνο τις βαριά εκτεθειμένες ευρωπαϊκές τράπεζες, ενώ μετατρέπει την Ελλάδα σε όμηρο των δανειστών της για τριάντα ολόκληρα χρόνια, στη διάρκεια των οποίων θα επιβαρυνόμαστε με απίθανα επιτόκια - 5,5% σε καιρούς ύφεσης και 8,5% σε καιρούς ανάπτυξης, αν υποτεθεί ότι αυτοί θα έρθουν ποτέ.

Εν ολίγοις, η κυβέρνηση μοιάζει με τον οδηγό που κατευθύνεται ολοταχώς προς τον γκρεμό και αναζητεί εναγωνίως να «κερδίσει χρόνο», όχι για να αλλάξει πορεία, αλλά για να… ανεβάσει ταχύτητα! Οι μόνοι που θα αξιοποιήσουν παραγωγικά τον «κερδισμένο χρόνο» θα είναι τα αρπακτικά που θα αγοράσουν κοψοχρονιά τον δημόσιο πλούτο, όπως έγινε με τις ιδιωτικοποιήσεις της εποχής Γέλτσιν στη μετασοβιετική Ρωσία και κυρίως οι ευρωπαϊκές τράπεζες, που θα προλάβουν να ξεφορτωθούν τα ελληνικά ομόλογα και να φορτώσουν τα βάρη στους φορολογούμενους. Δυστυχώς, δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει κανείς με τον νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν, ο οποίος έγραφε πρόσφατα στους New York Times: «Συνειδητά ή όχι, οι πολιτικοί ιθύνοντες εξυπηρετούν σχεδόν αποκλειστικά τα συμφέροντα των ραντιέρηδων», των μεγιστάνων του χρηματοπιστωτικού συστήματος, «οι οποίοι διοχετεύουν μεγάλα ποσά στις προεκλογικές εκστρατείες τους και έχουν άμεση πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων». Σε αυτό το περιβάλλον, όσα έζησε η Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες στη διάρκεια αυτής της καυτής άνοιξης των «Αγανακτισμένων» μπορεί να αποδειχθούν μόνο η πρόβα. Η πραγματική παράσταση μάλλον δεν έχει αρχίσει ακόμη.