Στη μέγγενη της ύφεσης

Σταύρου Λυγερού - Καθημερινή

Δεν χρειαζόταν να είναι κανείς σπουδαίος οικονομολόγος για να έχει προβλέψει ότι η θεραπεία-σοκ της τρόικας θα έριχνε την ελληνική οικονομία στον φαύλο κύκλο της ανατροφοδοτούμενης ύφεσης. Υφεση αρκετά μεγαλύτερη από όσο λέγεται. Το «κίνημα των αποδείξεων» ενέταξε στην επίσημη οικονομία ένα σημαντικό τμήμα της παραοικονομίας. Λόγω αυτού, εάν το 2010 είχαμε μηδενική ανάπτυξη του πραγματικού ΑΕΠ, το επίσημο ΑΕΠ θα εμφάνιζε σημαντική άνοδο. Το επίσημο ΑΕΠ, όμως, αναμένεται να μειωθεί περίπου κατά 4%. Αυτό σημαίνει ότι το πραγματικό ΑΕΠ θα μειωθεί αρκετά περισσότερο.

Η υστέρηση των εσόδων οφείλεται κυρίως σ’ αυτή την αιτία, χωρίς να υποτιμώνται τα προβλήματα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Η συρρίκνωση της πραγματικής οικονομίας δεν περιορίζει μόνο τον όγκο των συναλλαγών. Δημιουργεί κλίμα ασφυξίας σε πολλές επιχειρήσεις και τις εξωθεί να μην αποδίδουν τον ΦΠΑ και να μην πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές. Για μία επιχείρηση που βρίσκεται ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία, τα πρόστιμα δεν λειτουργούν αποτρεπτικά. Αναμφισβήτητα, τόσο τα δημοσιονομικά όσο και η πραγματική οικονομία ασθενούν βαριά. Χρειάζονταν, λοιπόν, τομές. Το Μνημόνιο περιέχει σειρά μέτρων, τα οποία έπρεπε να έχουν προ πολλού ληφθεί. Συνολικά, όμως, συνιστά λάθος θεραπεία. Και αυτό είναι σοβαρότερο από την κοινωνική σκληρότητά του. Η τρόικα εφαρμόζει την ίδια γνωστή νεοφιλελεύθερη συνταγή με τις κοινωνικά μονόπλευρες γραμμικές παρεμβάσεις, που προκαλούν αναμενόμενες παρενέργειες.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου είχε δυνατότητες να διαπραγματευθεί ένα διαφοροποιημένο πρόγραμμα, δεδομένου ότι η στάση πληρωμών δεν θα είχε καταστροφικές συνέπειες μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Για την οικονομία της συζήτησης, όμως, ας αποδεχθούμε τον πρωθυπουργικό ισχυρισμό ότι το Μνημόνιο ήταν ο μόνος τρόπος για να κρατήσει η χώρα το κεφάλι έξω από το νερό. Αυτός δεν ήταν λόγος οι κυβερνώντες να αναγορεύσουν τη συνταγή της τρόικας σε αυτόματο πιλότο. Ούτε να εξαντλούν την ενεργητικότητα και την αποφασιστικότητά τους μόνο στην εφαρμογή του Μνημονίου. Γιατί η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει παραλλήλως ένα δικό της δραστικό εθνικό σχέδιο, προσαρμοσμένο στις ελληνικές ιδιαιτερότητες, που με στοχευμένες παρεμβάσεις θα εξυγιάνει παθογένειες και θα αξιοποιήσει λιμνάζουσες αναπτυξιακές δυνατότητες; Η κατάρρευση του ανορθολογικού, σπάταλου και κλεπτοκρατικού μοντέλου και η συνακόλουθη απαξίωση του ελληνικού πολιτικού συστήματος έχουν τροφοδοτήσει την άποψη ότι μόνο ξένοι κηδεμόνες μπορούν να βάλουν τάξη στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, η τρόικα θεωρείται όχι αναγκαίο κακό, αλλά καθαρτήρια ευλογία! Οι οπαδοί αυτού του ιδεολογήματος παίρνουν την απάντηση από τα αδυσώπητα οικονομικά στοιχεία. Δεν είναι τυχαίο ότι υπό την πίεση της ύφεσης και της συσσωρευόμενης κοινωνικής απόγνωσης, οι πιο ευέλικτοι από τους προπαγανδιστές του Μνημονίου έχουν ήδη αρχίσει να «ψιλοτραγουδάνε» σε εφημερίδες και τηλεοπτικά παράθυρα κριτικές, που μέχρι πρότινος κατακεραύνωναν.