Εργατικό δυστύχημα ή εργοδοτικό έγκλημα;

Αναδημοσιεύουμε από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία το ρεπορτάζ  του Παναγιώτη Μπουγάνη σχετικά με τα αίτια θανάτου του Εμάντ Αζίζ που δολοφονήθηκε, ουσιαστικά, ενώ εργαζόταν ανασφάλιστος στο υπουργείο Εργασίας.

Ποιος ήταν ο Εμάντ Αζίζ και γιατί πρέπει να θυμόμαστε τ' όνομά του; Στις 19 Δεκεμβρίου ο 44χρονος Αιγύπτιος, πατέρας τεσσάρων παιδιών, έπεσε στο κενό από ύψος περίπου 15 μέτρων ενώ καθάριζε την εξωτερική επιφάνεια των τζαμιών του υπουργείου Εργασίας. Ο θάνατός του δεν ήταν τυχαίος.

Ο εργασιακός εφιάλτης, που αγκαλιάζει λόγω κρίσης ευρύτερα στρώματα εργαζομένων, καλλιεργείται εδώ και χρόνια από το ίδιο το κράτος. Ο εργασιακός εφιάλτης, που αγκαλιάζει λόγω κρίσης ευρύτερα στρώματα εργαζομένων, καλλιεργείται εδώ και χρόνια από το ίδιο το κράτος. Σύμφωνα με την έκθεση που συνέταξε ο αρμόδιος τεχνικός επιθεωρητής εργασίας, ο Εμάντ Αζίζ θα είχε παραμείνει ζωντανός αν είχαν ληφθεί τα συλλογικά και ατομικά μέτρα ασφαλείας και υπήρχε συνεχής επίβλεψη των εργασιών. Αν δηλαδή είχε τηρηθεί η σχετική εργατική νομοθεσία.

Μια διαπίστωση που φαντάζει τραγική ειρωνεία όταν επί σχεδόν τέσσερις ώρες δεν αντιλήφθηκε κανείς το πτώμα του Αιγύπτιου μέσα στο κυβερνητικό κτίριο. Οταν επί δέκα ημέρες οι επικεφαλής του υπουργείου Εργασίας έκρυβαν το περιστατικό από την δημοσιότητα. Οταν επί πολλά χρόνια ουδείς στο κυβερνητικό κτίριο πήρε χαμπάρι την εργασιακή κόλαση στην οποία ήταν παγιδευμένος ο σκουρόχρωμος τύπος που τους καθάριζε τα τζάμια των γραφείων.

Οπως αποκαλύπτει έκθεση του Κέντρου Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου -ανήκει στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ)- ο Εμάντ Αζίζ δεν χρησιμοποιούσε τον «κατάλληλο εξοπλισμό προστασίας για εργασίες σε ύψος με ασφάλεια (π.χ. πιστοποιημένες αναρτημένες πλατφόρμες εξασφαλισμένες με αγκύρωση, τεχνικές πρόσβασης μέσω κατάλληλων ζωνών ασφαλείας εξαρτημένες από σταθερό σημείο ή άλλα ισοδύναμα μέσα)».

Ο αιγύπτιος μετανάστης εργαζόταν για την εταιρεία που είχε αναλάβει την εργολαβία καθαρισμού του κτιρίου. Τρεις ημέρες μετά το θάνατό του η Παναττική Ενωση Καθαριστριών και Οικιακού Προσωπικού (ΠΕΚΟΠ) ζήτησε εγγράφως την πραγματοποίηση ελέγχου από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. Κάτι που έγινε 24 ώρες αργότερα, οπότε οι αρμόδιοι υπάλληλοι ανακάλυψαν πως ο Εμάντ Αζίζ ήταν αδήλωτος και ανασφάλιστος εργαζόμενος της «Δ. Σιρμπόπουλος - Μ. Κουμπάρου Ο.Ε.» (με το διακριτικό τίτλο Dynaeclean-Καθαρισμοί Κτιρίων).

Οι ιδιοκτήτες της επιχείρησης δικαιολογήθηκαν ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για τον 44χρονο «διότι δεν απασχολούνταν με σχέση εξαρτημένης εργασίας αλλά ως υπεργολάβος με δελτίο παροχής υπηρεσιών», διαβάζουμε σε έγγραφο του τμήματος Κοινωνικής Επιθεώρησης Αγίας Παρασκευής. Μάλιστα, δήλωσαν ότι η συμφωνία ήταν προφορική όταν οι ελεγκτές τους ζήτησαν να επιδείξουν τη σχετική δήλωση.

«Ο κατονομαζόμενος από τα αφεντικά του ως "υπεργολάβος" Εμάντ Αζίζ έπαιρνε 400 "μαύρα" ευρώ το μήνα για τις υπηρεσίες του την ίδια στιγμή που τα αφεντικά του αμείβονταν με 89.000 ευρώ από τον Μάρτιο μέχρι τέλη Δεκεμβρίου, για τον καθαρισμό του κτιρίου», μας λέει η Βλασία Δημητρακοπούλου, γενική γραμματέας της ΠΕΚΟΠ.

Η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε κατόπιν απόφασης ανάθεσης του Θεόδωρου Ν. Τσέκου, γενικού γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και Αλλων Πόρων του υπουργείου. Μεταξύ άλλων προέβλεπε πως καθημερινά θα εργάζονταν πέντε άτομα από τα οποία τα τέσσερα θα απασχολούνται από Δευτέρα έως Παρασκευή για έξι ώρες (το ένα για τέσσερις) καθώς και έξτρα συνεργείο για τον καθαρισμό του κτιρίου μία φορά το μήνα.

Την επίβλεψη των όρων της σύμβασης -συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αφορούν την ασφάλεια του προσωπικού- είχε αναλάβει μια τριμελής επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής του υπουργείου Εργασίας. Μέχρι τη στιγμή του «θανατηφόρου εργατικού ατυχήματος» (έτσι καταγράφεται στα κρατικά έγγραφα) τα μέλη της επιτροπής δεν κατάφεραν να εντοπίσουν την καταστρατήγηση της σύμβασης.

Δεν ερεύνησαν την κατάσταση προσωπικού που είχε καταθέσει η εταιρεία στην Επιθεώρηση Εργασίας, ούτε τις μηνιαίες αποδείξεις πληρωμών των εργαζομένων στην εν λόγω εργολαβία. Στη συνέχεια άλλοι συνάδελφοί τους στο υπουργείο προσπάθησαν να αποκρύψουν το θάνατο του Εμάντ Αζίζ από την κοινή γνώμη.

Σε ψήφισμά της η ΑΔΕΔΥ επισημαίνει πως «το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας, που αποτελεί το καθ' ύλην αρμόδιο ελεγκτικό μηχανισμό του υπουργείου, εξέδωσε σχετική ανακοίνωση στις 29/12, δηλαδή μετά από 10 ημέρες(!), και μάλιστα χωρίς να εξηγεί πώς βρέθηκε ο άτυχος μετανάστης να καθαρίζει τα τζάμια του υπουργείου κυριακάτικα, πώς μπήκε μέσα και ποιος του άνοιξε».

Σήμερα, η σχετική δικογραφία του Αστυνομικού Τμήματος Ακροπόλεως βρίσκεται στην Εισαγγελία Αθηνών και αναμένεται η ολοκλήρωση της διαδικασίας προσωποποίησης των ευθυνών για το τραγικό δυστύχημα. «Να ασκηθούν δηλαδή οι ποινικές διώξεις ώστε να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι για τη δολοφονία του Αζίζ και να ανοίξει ο δρόμος για την αποζημίωση της οικογένειάς του, όπως έχει δεσμευτεί η υπουργός», τονίζει η Βλασία Δημητρακοπούλου.

Στις 17 Φεβρουαρίου η υπουργός Εργασίας συναντήθηκε με την ΠΕΚΟΠ και την «Πρωτοβουλία για την τιμωρία των ενόχων της δολοφονίας του Εμάντ Αζίζ και ενάντια στο δουλεμπόριο στις εταιρείες καθαρισμού», η οποία αποτελείται από διάφορους συνδικαλιστές.

Η Λούκα Κατσέλη παραδέχτηκε στους συνδικαλιστές ότι το εργασιακό καθεστώς στις εταιρείες καθαρισμού είναι απαράδεκτο.

«Ωστόσο μας ξεκαθάρισε πως το αίτημά μας για κατάργηση των εργολαβιών δεν μπορεί να γίνει ούτε σε δέκα χρόνια, εξαιτίας του μνημονίου και της τρόικας που απαγορεύει τις προσλήψεις» επισημαίνει ο Παναγιώτης Μπρόφας, μέλος της Πρωτοβουλίας και συμπληρώνει: «τα υπουργεία, οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν πλημμυρίσει με δουλεμπορικές εταιρείες».

Γεμάτες ανώνυμους κακοπληρωμένους και ενίοτε ανασφάλιστους εργαζόμενους, καταδικασμένους να επιβιώνουν πάνω σε περβάζια 30 εκατοστών, όπως αυτό απ' όπου έπεσε ο Εμάντ Αζίζ. Με τους χιλιάδες ζωντανούς λόγους -που πολλαπλασιάζει καθημερινά το μνημόνιο- για τους οποίους δεν πρέπει να ξεχάσουμε το όνομά του.

«Καθαρίζουν» οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί

Κάποτε το υπουργείο πλήρωνε απευθείας τους καθαριστές και τις καθαρίστριες των γραφείων του.

Στη συνέχεια, ανέθεσε τη δουλειά σε εργολάβους, με τη δικαιολογία του χαμηλού κόστους.

Σήμερα, τρεις μήνες μετά το θάνατο του Εμάντ Αζίζ, αναλαμβάνουν δουλειά οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί περιορισμένης ευθύνης.

Πρόκειται για κρατικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν ώστε να διευκολύνουν την πρόσβαση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στην αγορά εργασίας. Το «Ηλιοτρόπιο» ιδρύθηκε το 2008 για τη βοήθεια των ψυχικά ασθενών και πριν από λίγο καιρό ανέλαβε τις δύο από τις τέσσερις συνολικά εργολαβίες που προκήρυξε το υπουργείο Εργασίας. Η εταιρεία θα καθαρίζει 2.230 τετραγωνικά μέτρα έναντι 52.000 ευρώ το χρόνο.

Μία ακόμα σύμβαση υπογράφτηκε με τον κοινωνικό συνεταιρισμό «Διάπλους», που βρίσκεται στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Αφορά τον καθαρισμό 2.070 τ.μ. με αμοιβή 36.200 ευρώ το χρόνο.

Γενικότερα, το υπουργείο επεξεργάζεται ρυθμίσεις αυστηριοποίησης των ποινών για τις οποίες έχει συσταθεί μία επιτροπή για εντατικότερους μεικτούς ελέγχους ΣΕΠΕ, ΙΚΑ. Ελπίζουμε να μην είναι σαν κι αυτή που έλεγχε την εργολαβία που δούλευε ο Εμάντ Αζίζ.