Eνας ασφαλής τρόπος να πεθάνουμε... υγιείς!

Πέτρος Παπακωνσταντίνου - Καθημερινή

Ο Ρίτσαρντ Νίξον είπε κάποτε ότι, σε καιρούς κρίσης, «είμαστε όλοι με τον Κέινς». Επιβεβαιώνοντας τον αφορισμό κατά το ήμισυ, οι ηγέτες του G8 διοχέτευσαν, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, τεράστια ποσά στις τράπεζες, σε μια άσκηση γενναιόδωρου «Κεϊνσιανισμού για τους πλουσίους», αν και ουδέποτε ανέστειλαν τον επώδυνο νεοφιλελευθερισμό για τους υπολοίπους. Σήμερα, καθώς η παγκόσμια οικονομία εμφανίζει σημάδια αβέβαιης ανάκαμψης, οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού βιάζονται να επιστρέψουν στο «είμαστε όλοι με τον Σουμπέτερ», τον Αυστριακό οικονομολόγο που υμνούσε τη δύναμη της «δημιουργικής καταστροφής», με την οποία ο καπιταλισμός απαλλάσσεται περιοδικά από τα περιττά βάρη.

Χθες, ήταν η ώρα των αναπτυξιακών κινήτρων, σήμερα είναι η ώρα για τη δρακόντεια λιτότητα, ώστε να συμμαζευτούν τα δημόσια οικονομικά, λέει το λάιτ μοτίφ των ημερών. Eπαθλο της δημοσιονομικής εξυγίανσης θα είναι να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγορών, κάτι που θα φέρει την ποθητή ανάπτυξη, διαβεβαίωνε πρόσφατα ο διευθυντής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ. Τόσο απλά – ή μήπως όχι;

Γεγονός είναι ότι στην Αμερική, η ανάκαμψη δεν σημαίνει τίποτα για 40 εκατομμύρια πενόμενους πολίτες, που συντηρούνται με δημοτικά δελτία διατροφής. Το 21% των παιδιών ηλικίας 6 - 14 ετών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Οι αναλυτές μιλούν για το αλλόκοτο φαινόμενο της «ανάκαμψης χωρίς θέσεις εργασίας» (jobless recovery): τον Ιούνιο, η Αμερική όχι μόνο δεν αύξησε την απασχόληση, αλλά έχασε άλλες 125.000 θέσεις εργασίας. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας ανέρχεται σε 9,5%, ενώ το πραγματικό (αν συνυπολογιστούν οι δραματικά υποαπασχολούμενοι) ξεπερνάει το 17%.

Η παράδοξη αυτή εικόνα αντανακλά την ακήρυκτη «επενδυτική απεργία» των κεφαλαιούχων. Αποτελεί έκφραση ακραίου ανορθολογισμού το γεγονός ότι, πλάι στον «στρατό» της πλεονάζουσας εργατικής δύναμης, βρίσκεται ένα βουνό πλεοναζόντων κεφαλαίων – σχεδόν το ένα τρίτο των συνολικών, κατά τον Νεοϋορκέζο πανεπιστημιακό Ντέιβιντ Χάρβεϊ. Κεφάλαια λιμνάζουν και εργατικοί πληθυσμοί φθείρονται από την ανεργία κι αυτά τα δύο πλεονάσματα δεν μπορούν να συναντηθούν – απλούστατα, διότι οι κάτοχοι κεφαλαίων προτιμούν να «παρκάρουν» τα πλεονάσματά τους στη χρηματιστική κερδοσκοπία από το να ρισκάρουν παραγωγικές επενδύσεις.

Ιδού μια άλλη όψη του σύγχρονου, οικονομικού φρενοκομείου: σύμφωνα με την τελευταία επισκόπηση του ΟΟΣΑ, τη στιγμή που ΗΠΑ, Ευρώπη και Ιαπωνία λυγίζουν κάτω από χρέη και ελλείμματα, ο ιδιωτικός τους τομέας εμφανίζει τεράστια πλεονάσματα, ύψους 3 τρισ. (τρισ.!) δολαρίων, κάτι που αντιστοιχεί στο 7% του ΑΕΠ. Η κατάσταση αυτή θυμίζει τον στρατηγό Μακλίλαν, άξιο οργανωτή του περίφημου «Στρατού του Πότομακ», αλλά απρόθυμο να εμπλακεί σε επιθετικές επιχειρήσεις εναντίον των Νοτίων, στον αμερικανικό εμφύλιο. Λέγεται ότι ο Αβραάμ Λίνκολν του έγραψε κάποτε: «Αγαπητέ μου Μακλίλαν, αν δεν θέλεις να χρησιμοποιήσεις τον στρατό σου, θα μπορούσες να μου τον δανείσεις για λίγο»;

Οι σύγχρονες πολιτικές ηγεσίες δεν διανοούνται να μιλήσουν στις οικονομικές ελίτ με τη γλώσσα του προέδρου Λίνκολν. Το αποτέλεσμα είναι να συσσωρεύονται, στον ουρανό της διεθνούς οικονομίας, τα σημάδια ενός δεύτερου κύματος ύφεσης – καχεξία στην αγορά εργασίας, νέα πτώση στην αγορά ακινήτων κ. ά. Σωρεία αναλυτών πιθανολογεί ότι η δρακόντεια λιτότητα, στο πρότυπο του μνημονίου ΔΝΤ - Ε. Ε., απλώς θα επιταχύνει αυτήν την εξέλιξη, παρασύροντας την οικονομία στον φαύλο κύκλο του αποπληθωρισμού και της υπερχρέωσης.

Δείτε, για παράδειγμα, πώς τα πηγαίνουν οι τρεις επιμελέστεροι μαθητές του ΔΝΤ: η πάλαι ποτέ «Κέλτικη Τίγρη», η Ιρλανδία, έχει επίσημα καταγεγραμμένη ανεργία 13,5% και συνολικό χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό)... 1.052% (έναντι 163% της Ελλάδας)! Η «Τίγρη της Βαλτικής», η Εσθονία, είδε την οικονομία της να συρρικνώνεται μέσα σε ένα χρόνο κατά 14% και την ανεργία να φτάνει το 16%. Oσο για τη Λεττονία, εδώ η πτώση του ΑΕΠ έφτασε το τρομακτικό 18% και η ανεργία το 23%, δικαιώνοντας τον χαρακτηρισμό της ως «επόμενης Αργεντινής». Oλα δείχνουν ότι οι χώρες που υφίστανται την κατά ΔΝΤ «χημειοθεραπεία» (η έκφραση προέρχεται από τους Financial Times), συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, θα επιβεβαιώσουν την πρόβλεψη του Βέλγου υπουργού Οικονομικών ότι, ακολουθώντας παρόμοιες μεθόδους, στο τέλος «θα πεθάνουμε όλοι... θεραπευμένοι»!