Οταν η δουλειά γίνεται δουλεία

Αναδημοσιεύουμε από την Ελευθεροτυπία ένα ρεπορταζ της Κάτιας Αντωνιάδη που αναδεικνύει πως οι εργοδότες  μετατρέπουν τη ζωή των εργαζόμενων σε κόλαση

Κάθε πρωί, νωρίς, πίνει βιαστικά ένα φλιτζάνι καφέ και φοράει τη στολή της δουλειάς: συγκεκριμένου χρώματος παντελόνι και πουκάμισο, μαλακά παπούτσια και το ταμπελάκι με το όνομά της. Φτάνοντας στο κατάστημα, κλειδώνει τα προσωπικά της αντικείμενα σ' ένα σιδερένιο ερμάριο και πιάνει δουλειά.

Μέχρι και έλεγχο από τους σεκιουριτάδες καταγγέλλει πωλήτρια γνωστού καταστήματος Μέχρι και έλεγχο από τους σεκιουριτάδες καταγγέλλει πωλήτρια γνωστού καταστήματος Εξι ώρες και ατελείωτα πήγαιν'-έλα στην αποθήκη αργότερα, το μόνο που θέλει είναι να ξαποστάσει για πέντε λεπτά. Τη μοναδική καρέκλα που υπάρχει στο κατάστημα, όμως, μόνο με την άκρη του ματιού μπορεί να την αγγίξει. Αλλωστε, η διεύθυνση απαγορεύει την «ξεκούραση» εν ώρα εργασίας...

Στην εποχή του ΔΝΤ και ενώ οι συμβάσεις που διασφαλίζουν τα κεκτημένα των εργαζομένων βρίσκονται στον αέρα, ένα άλλο είδος «Μνημονίου» έχει αρχίσει να ευδοκιμεί: εκείνο που ακυρώνει κάθε είδους τυπικό δικαίωμα των εργαζομένων, επιτρέποντας στον εργοδότη να επιβάλλει τους δικούς του κανόνες.

Ορθοστασία και καψώνια

«Προσέλευση έστω και πέντε λεπτά από την προκαθορισμένη ώρα εργασίας συνεπάγεται αφαίρεση ολόκληρης εργατοώρας», αναγράφεται σε χειρόγραφο σημείωμα σε ζαχαροπλαστείο του Παγκρατίου, σε πολύ εμφανές -ακόμα και από τους πελάτες- σημείο. «Οταν το ωράριό σου ξεκινάει στις 9, εσύ πρέπει να είσαι στο πόστο σου τουλάχιστον δέκα λεπτά νωρίτερα. Τέτοιες εποχές, δεν ρισκάρεις να χάσεις μεροκάματο», λέει σιγανά ένας πελάτης στον διπλανό του στην ουρά, κουνώντας αργά το κεφάλι.

Η Κ.Κ. (τα στοιχεία της στη διάθεση της εφημερίδας) εργάζεται σε υποκατάστημα γνωστής αλυσίδας εσωρούχων. Για κάτι λιγότερο από τον βασικό μισθό εργάζεται κανονικό... δεκάωρο, κυριολεκτικά στο πόδι: «Η εντολή από τη διεύθυνση είναι να μην υπάρχουν καρέκλες στο μαγαζί και να μην καθόμαστε ποτέ εμείς οι υπάλληλοι», λέει με παράπονο.

«Μέχρι και η ταμίας βγάζει το ωράριό της όρθια. Οσο είμαστε μέσα στο μαγαζί απαγορεύεται να είμαστε καθιστές -είτε έχει πελάτες μέσα είτε όχι. Επίσης, οφείλουμε να κάνουμε διαρκώς κάτι, να φαινόμαστε απασχολημένες: να διπλώνουμε ρούχα, να σιγυρίζουμε, να τοποθετούμε πράγματα στα ράφια, να ισιώνουμε τις κρεμάστρες... Το σκεπτικό είναι να μη δείχνουμε ότι δεν κάνουμε τίποτα. Ετσι, διπλώνουμε και ξεδιπλώνουμε τα ήδη διπλωμένα».

Στον πληθυντικό

Παρόμοιες ιστορίες έχει να διηγηθεί σχεδόν κάθε πωλήτρια που «θήτευσε» σε κάποιο από τα μεγαλύτερα καταστήματα της χώρας. Οι νόρμες που έχουν επιβάλει στη συμπεριφορά των υπαλλήλων τους μερικές από τις γνωστότερες πολυεθνικές αγγίζουν κάποιες φορές τα όρια του παραλογισμού. «Εμείς δεν μπορούμε να έχουμε πάνω μας το κινητό μας τηλέφωνο, ακόμα κι αν έχουμε χαμηλώσει εντελώς την ένταση, ενώ μας έχουν επιβάλει να μιλάμε μεταξύ μας στον πληθυντικό - κι αν γνωριζόμαστε χρόνια ολόκληρα...», λέει η Μ.Κ., υπάλληλος σε πολυκατάστημα καλλυντικών.

«Δικαιούμαστε διάλειμμα μισής ώρας, έπειτα από συνεννόηση με την υπεύθυνη του τμήματος, ενώ η αλλαγή των ρούχων (να βγάλουμε τα δικά μας και να φορέσουμε τη στολή και το αντίστροφο) γίνεται φυσικά εκτός οκταώρου».

«Για μια φοιτήτρια με μπόλικο ελεύθερο χρόνο, η ιδανική part-time δουλειά είναι εκείνη της πωλήτριας», λέει η Σ.Ν., υπάλληλος σε υποκατάστημα μεγάλης αλυσίδας ρούχων και αξεσουάρ. «Ετσι, τουλάχιστον, πίστευα. Μ' αρέσουν τα ρούχα, τα ωράρια των μαθημάτων δεν μου δημιουργούσαν πρόβλημα κι έτσι αποφάσισα να συμπληρώσω μια αίτηση. Σκέφτηκα πως αφ' ενός θα βγάζω χρήματα και αφ' ετέρου θα βλέπω πρώτη τα καινούργια κομμάτια που έρχονται. Εκ των υστέρων αντιλήφθηκα πως ποτέ δεν θα έχω χρόνο να δω τίποτα... Υποτίθεται πως δουλεύω τετράωρο, αλλά ποτέ δεν έφυγα στην ώρα μου. Χωρίς διάλειμμα, φυσικά. Διάλειμμα 15 λεπτών δικαιολογεί η εταιρεία σε κοπέλες που δουλεύουν από 6ωρο και πάνω. Επίσης, όταν τυγχάνει να δουλέψεις βραδινή βάρδια (μέχρι το κλείσιμο, δηλαδή), πρέπει μετά να συγυρίσεις και να τακτοποιήσεις το μαγαζί -χωρίς, βεβαίως, να πληρωθείς την υπερωρία... Εμένα, δηλαδή, δεν μου τις πλήρωσαν ποτέ. Το καλύτερο, όμως, είναι πως φεύγοντας οι "σεκιουριτάδες" τσεκάρουν μήπως έχουμε κλέψει τίποτα, ανοίγοντας τις τσάντες μας. Ο μισθός μου δεν ξεπερνά τα 450 ευρώ ».