Αναδημοσιεύουμε από την εφημερίδα "Το Κεφάλαιο" μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση λειτουργίας ενός αγροτικού συνεταιρισμού που απαντά σε όσους ισχυρίζονται ότι οι συνεταιρισμοί είναι αντι-αναπτυξιακό και ξεπερασμένο μοντέλο διαχείρισης της αγροτικής παραγωγής.
του Χάρη Φλουδόπουλο
Το success story ενός συνεταιρισμού που στηρίχτηκε στο δαιμόνιο ανθρώπων που δεν ήθελαν να εξαρτώνται από μεσάζοντες και κρατικές επιδοτήσεις. Τα ΖΑΓΟΡΙΝ έγιναν brand name για τα ποιοτικά προϊόντα αποδεικνύοντας ότι οι Έλληνες μπορούν να τα καταφέρουν συνεργαζόμενοι, αρκεί να προσπαθήσουν.
Δεν δίνουν όλοι την ίδια απάντηση στο πλέον επίκαιρο ερώτημα των ημερών, «πού πήγαν τα λεφτά». Για το παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας, η απάντηση δίνεται με απτά έργα που έφεραν ανάπτυξη και παρήγαγαν πλούτο για τους εργαζόμενους και τον τόπο, χωρίς την εξάρτηση από το κρατικό χρήμα ή από παχυλές κρατικές επιδοτήσεις. Πρόκειται για τις επιχειρήσεις εκείνες οι οποίες αξιοποίησαν τις ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν και αντιστάθηκαν στο γενικότερο κλίμα «βολέματος».
Δεν δίνουν όλοι την ίδια απάντηση στο πλέον επίκαιρο ερώτημα των ημερών, «πού πήγαν τα λεφτά». Για το παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας, η απάντηση δίνεται με απτά έργα που έφεραν ανάπτυξη και παρήγαγαν πλούτο για τους εργαζόμενους και τον τόπο, χωρίς την εξάρτηση από το κρατικό χρήμα ή από παχυλές κρατικές επιδοτήσεις. Πρόκειται για τις επιχειρήσεις εκείνες οι οποίες αξιοποίησαν τις ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν και αντιστάθηκαν στο γενικότερο κλίμα «βολέματος».
Ο αγροτικός συνεταιρισμός της Ζαγοράς Πηλίου, που φέρνει στα σπίτια μας τα περίφημα μήλα Ζαγορίν, διεκδικεί επάξια μια θέση μεταξύ αυτών των «πιονέρων» και –το κυριότερο– δείχνει ότι υπάρχει και μια άλλη ελληνική επαρχία, εκείνη που εκμεταλλεύτηκε το ευνοϊκό περιβάλλον των προηγούμενων δεκαετιών χωρίς να εφησυχάζει ποτέ. Σε αντίθεση με τα όσα συνέβησαν κατά κόρον τη δεκαετία του ’80 στη Ζαγορά, τα χρήματα της ΕΟΚ πήγαν σε επενδύσεις που την έφεραν σήμερα να κατέχει ηγετική θέση στην αγορά του μήλου.
«Ποτέ δεν πήραμε επιδοτήσεις για το προϊόν μας», λέει στο «Κ» ο γενικός διευθυντής της Ζαγορίν Διονύσης Βαλασσάς, ο οποίος υποστηρίζει με θέρμη ότι εάν το παράδειγμα της Ζαγοράς είχε ακολουθηθεί και από άλλους συνεταιρισμούς, «σήμερα θα ήμασταν στην κυριολεξία μια άλλη χώρα, τουλάχιστον σε θέματα περιφέρειας και υπαίθρου». Όχι μόνο για την καλύτερη οργάνωση και αξιοποίηση της αγροτικής παραγωγής, αλλά επιπλέον για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην περιφέρεια. Όπως εξηγεί ο κ. Βαλασσάς, ο συνεταιρισμός λειτουργεί το μοναδικό σούπερ μάρκετ στο ανατολικό Πήλιο, το οποίο λειτουργεί εξισορροπητικά τόσο ως προς τις τιμές όσο και ως προς την ποιότητα. «Ακόμη και τουριστικά, είμαστε πρεσβευτές της περιοχής μας, καθώς το σήμα “Ζαγορίν” μπαίνει σε χιλιάδες σπίτια στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού, κάνοντας γνωστό τον τόπο μας», λέει ο κ. Βαλασσάς.
Η Ζαγορίν είναι ένας διαφορετικός συνεταιρισμός που πραγματοποιεί τζίρους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ και προσφέρει μόνιμη απασχόληση σε 44 εργαζόμενους, μεγάλο ποσοστό των οποίων είναι πανεπιστημιακής μόρφωσης. Εποχικά απασχολεί εκατοντάδες υπαλλήλους που προέρχονται κυρίως από τις οικογένειες των περίπου 700 παραγωγών-μελών του συνεταιρισμού.
Η δεκαετία των επενδύσεων
Τη δεκαετία του ’80 η Ελλάδα βρίσκεται στην ΕΟΚ και η διακυβέρνηση της χώρας έχει περάσει στο ΠΑΣΟΚ που βάζει στο επίκεντρο της αγροτικής πολιτικής της τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Τότε λοιπόν γίνονται οι μεγάλες επενδύσεις για τη δημιουργία των βασικών υποδομών του συνεταιρισμού.
Ήταν η περίοδος που επεκτάθηκαν τα κτίρια των ψυγείων και διαλογής των φρούτων, κατασκευάστηκε μια μονάδα σύγχρονη και επαρκής για την παραγωγή της περιοχής και αγοράστηκε μοντέρνος μηχανολογικός εξοπλισμός διαλογής και ταξινόμησης των φρούτων. Σε μια εποχή που η λέξη «μηχανοργάνωση» ήταν άγνωστη ακόμη και για μεγάλες επιχειρήσεις της Αθήνας, πραγματοποιείται μηχανογράφηση των υπηρεσιών του συνεταιρισμού. Πρωταγωνιστές σε αυτή την προσπάθεια είναι μια ομάδα στελεχών με πανεπιστημιακές σπουδές που οι παραγωγοί του συνεταιρισμού είχαν την προνοητικότητα να προσλάβουν και να εμπιστευτούν. Με ζωντάνια και όρεξη, «οι νέοι» δίνουν μεγάλη ώθηση στο συνεταιρισμό. Μεταξύ αυτών και ο σημερινός διευθυντής Διονύσης Βαλασσάς.
Εκείνη την εποχή ξεκινούν οι πρώτες απευθείας εξαγωγές προς την Ιταλία και τις αραβικές χώρες, ενώ μέχρι τα τέλη της δεκαετίας τα μήλα της Ζαγοράς βρίσκονταν στις αγορές της Ολλανδίας και της Πορτογαλίας. Ακόμη μία σημαντική τομή της δεκαετίας των επενδύσεων αφορά την εκπόνηση το 1987 του σήματος Ζαγορίν, το οποίο επρόκειτο να αποτελέσει το «άρμα» για τη μεγάλη ανάπτυξη των επόμενων ετών.
Η δεκαετία του μάρκετινγκ
«Στη δεκαετία του ’90 δώσαμε έμφαση στην εμπορία και το μάρκετινγκ, με την έννοια ότι κατοχυρώσαμε το σήμα μας», λέει ο κ. Βαλασσάς. Η μεγάλη τομή γίνεται το 1996, για δύο πολύ συγκεκριμένους λόγους. Πρώτον, το Ζαγορίν λαμβάνει ΠΟΠ, δηλαδή Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, με τον κανονισμό 1107/96 Ε.Ε. και γίνεται το πρώτο μήλο ΠΟΠ στην Ε.Ε. Την ίδια χρονιά. ο συνεταιρισμός επικολλά σε κάθε μήλο το εμπορικό σήμα Ζαγορίν Ελλάς. Αυτό αποδείχθηκε κίνηση-κλειδί γιατί έδωσε ταυτότητα στο προϊόν και το έκανε αναγνωρίσιμο, επιτρέποντας στο συνεταιρισμό να προχωρήσει σε επώνυμη διαφήμιση, κάτι εξαιρετικά δύσκολο για τα αγροτικά μη τυποποιημένα προϊόντα.
Πίσω από όλες αυτές τις κινήσεις βρίσκεται το ανοιχτό μυαλό των ανθρώπων του συνεταιρισμού. Στις αρχές της δεκαετίας ο συνεταιρισμός της Ζαγοράς εντάχθηκε ως πλήρες μέλος στον ευρωπαϊκό οργανισμό EUROFRU που είχε ως σκοπό την προώθηση της κατανάλωσης μήλων και αχλαδιών στην ευρωπαϊκή αγορά. «Μέσα από εκεί είδαμε και “κλέψαμε” ιδέες και δράσεις: Κάναμε φεστιβάλ μήλου στη Ζαγορά, συμμετείχαμε σε εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, τυπώναμε φυλλάδια ενημερωτικά, προσπέκτους, μπήκαμε στη νοοτροπία της διαφήμισης και της προώθησης», λέει ο κ. Βαλασσάς.
Σούπερ μάρκετ
Την ίδια εποχή ξεκινούν και οι συνεργασίες με τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Πρώτη συνεργασία ήρθε με τον Σκλαβενίτη το 1993, ενώ σήμερα τα προϊόντα βρίσκονται σε όλες τις μεγάλες αλυσίδες.
Η δεκαετία της ποιότητας
Τα τελευταία χρόνια μετά το 2000, η Ζαγορίν έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον πρωτογενή τομέα, δηλαδή στην υγιεινή και ασφάλεια του προϊόντος. Καθιερώθηκε σύστημα ολοκληρωμένης παραγωγής για όλα τα μήλα Ζαγοράς, που σημαίνει ότι ελέγχεται απόλυτα η καλλιεργητική πρακτική, γίνεται καταγραφή της, χρησιμοποιούνται «πράσινα» φάρμακα από μια συγκεκριμένη λίστα, τηρούνται με αυστηρότητα οι κανόνες για ψεκασμών κ.λπ. «Ανά πάσα στιγμή μπορούμε να δείξουμε στους πελάτες μας ότι τα προϊόντα μας έχουν παραχθεί με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και ασφαλή για τον καταναλωτή», λέει ο κ. Βαλασσάς.
Παράλληλα έγινε εισαγωγή συστημάτων ιχνηλασιμότητας με τα οποία παρακολουθείται η διαδρομή του προϊόντος από το χωράφι έως το ράφι της αγοράς.
Ο συνεταιρισμός
«Κερδίσαμε τους παραγωγούς δίνοντας καθημερινά εξετάσεις», λέει ο κ. Βαλασσάς, σημειώνοντας ότι σήμερα το 98% των παραγωγών της περιοχής είναι μέλη. Ο συνεταιρισμός αποτελεί μια εθελουσία ένωση αγροτών, με δικαιώματα και υποχρεώσεις. «Όταν κάποιος ενταχθεί, είναι υποχρεωμένος να μείνει τουλάχιστον για μία δεκαετία και επίσης είναι υποχρεωμένος να δίνει όλη την παραγωγή του επ’ απειλή ποινικής ρήτρας, κάτι που θεωρώ ότι είναι σημείο-κλειδί για τη λειτουργία του συνεταιρισμού», προσθέτει. Η μακροχρόνια σχέση συνεργασίας είναι απαραίτητη, καθώς για να γίνουν όλα όσα έχει πετύχει ο συνεταιρισμός απαιτείται μια κρίσιμη μάζα, ένας συγκεκριμένος όγκος προϊόντων.
Πράγματι, με βάση τον τελευταίο ισολογισμό του συνεταιρισμού (1/7/2008 έως 30/6/2009), ο κύκλος εργασιών υπερέβη τα 18 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 13 εκατ. αφορούν τα προϊόντα κοινής εμπορίας του συνεταιρισμού που φτάνουν τα 12 εκατ. κιλά. Τα 2,5 εκατ. ευρώ προέρχονται από διακίνηση προϊόντων τρίτων στα πρατήρια του συνεταιρισμού και 2,5 εκατ. προέρχονται από επιμέρους επιχειρήσεις (σούπερ μάρκετ, φυτοφαρμακείο, αποθήκη λιπασμάτων και ζωοτροφών, υπηρεσία ασφαλειών και κάποιες τουριστικές επιχειρήσεις στο Χορευτό Ζαγοράς). Τη δεκαετία του ’80 ο τζίρος ήταν κάτω από τα 10 εκατ. ευρώ, με το συνεταιρισμό να διακινεί κάτω από 5 εκατ. κιλά.
Η δεκαετία του μάρκετινγκ
«Στη δεκαετία του ’90 δώσαμε έμφαση στην εμπορία και το μάρκετινγκ, με την έννοια ότι κατοχυρώσαμε το σήμα μας», λέει ο κ. Βαλασσάς. Η μεγάλη τομή γίνεται το 1996, για δύο πολύ συγκεκριμένους λόγους. Πρώτον, το Ζαγορίν λαμβάνει ΠΟΠ, δηλαδή Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, με τον κανονισμό 1107/96 Ε.Ε. και γίνεται το πρώτο μήλο ΠΟΠ στην Ε.Ε. Την ίδια χρονιά. ο συνεταιρισμός επικολλά σε κάθε μήλο το εμπορικό σήμα Ζαγορίν Ελλάς. Αυτό αποδείχθηκε κίνηση-κλειδί γιατί έδωσε ταυτότητα στο προϊόν και το έκανε αναγνωρίσιμο, επιτρέποντας στο συνεταιρισμό να προχωρήσει σε επώνυμη διαφήμιση, κάτι εξαιρετικά δύσκολο για τα αγροτικά μη τυποποιημένα προϊόντα.
Πίσω από όλες αυτές τις κινήσεις βρίσκεται το ανοιχτό μυαλό των ανθρώπων του συνεταιρισμού. Στις αρχές της δεκαετίας ο συνεταιρισμός της Ζαγοράς εντάχθηκε ως πλήρες μέλος στον ευρωπαϊκό οργανισμό EUROFRU που είχε ως σκοπό την προώθηση της κατανάλωσης μήλων και αχλαδιών στην ευρωπαϊκή αγορά. «Μέσα από εκεί είδαμε και “κλέψαμε” ιδέες και δράσεις: Κάναμε φεστιβάλ μήλου στη Ζαγορά, συμμετείχαμε σε εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, τυπώναμε φυλλάδια ενημερωτικά, προσπέκτους, μπήκαμε στη νοοτροπία της διαφήμισης και της προώθησης», λέει ο κ. Βαλασσάς.
Σούπερ μάρκετ
Την ίδια εποχή ξεκινούν και οι συνεργασίες με τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Πρώτη συνεργασία ήρθε με τον Σκλαβενίτη το 1993, ενώ σήμερα τα προϊόντα βρίσκονται σε όλες τις μεγάλες αλυσίδες.
Η δεκαετία της ποιότητας
Τα τελευταία χρόνια μετά το 2000, η Ζαγορίν έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον πρωτογενή τομέα, δηλαδή στην υγιεινή και ασφάλεια του προϊόντος. Καθιερώθηκε σύστημα ολοκληρωμένης παραγωγής για όλα τα μήλα Ζαγοράς, που σημαίνει ότι ελέγχεται απόλυτα η καλλιεργητική πρακτική, γίνεται καταγραφή της, χρησιμοποιούνται «πράσινα» φάρμακα από μια συγκεκριμένη λίστα, τηρούνται με αυστηρότητα οι κανόνες για ψεκασμών κ.λπ. «Ανά πάσα στιγμή μπορούμε να δείξουμε στους πελάτες μας ότι τα προϊόντα μας έχουν παραχθεί με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και ασφαλή για τον καταναλωτή», λέει ο κ. Βαλασσάς.
Παράλληλα έγινε εισαγωγή συστημάτων ιχνηλασιμότητας με τα οποία παρακολουθείται η διαδρομή του προϊόντος από το χωράφι έως το ράφι της αγοράς.
Ο συνεταιρισμός
«Κερδίσαμε τους παραγωγούς δίνοντας καθημερινά εξετάσεις», λέει ο κ. Βαλασσάς, σημειώνοντας ότι σήμερα το 98% των παραγωγών της περιοχής είναι μέλη. Ο συνεταιρισμός αποτελεί μια εθελουσία ένωση αγροτών, με δικαιώματα και υποχρεώσεις. «Όταν κάποιος ενταχθεί, είναι υποχρεωμένος να μείνει τουλάχιστον για μία δεκαετία και επίσης είναι υποχρεωμένος να δίνει όλη την παραγωγή του επ’ απειλή ποινικής ρήτρας, κάτι που θεωρώ ότι είναι σημείο-κλειδί για τη λειτουργία του συνεταιρισμού», προσθέτει. Η μακροχρόνια σχέση συνεργασίας είναι απαραίτητη, καθώς για να γίνουν όλα όσα έχει πετύχει ο συνεταιρισμός απαιτείται μια κρίσιμη μάζα, ένας συγκεκριμένος όγκος προϊόντων.
Πράγματι, με βάση τον τελευταίο ισολογισμό του συνεταιρισμού (1/7/2008 έως 30/6/2009), ο κύκλος εργασιών υπερέβη τα 18 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 13 εκατ. αφορούν τα προϊόντα κοινής εμπορίας του συνεταιρισμού που φτάνουν τα 12 εκατ. κιλά. Τα 2,5 εκατ. ευρώ προέρχονται από διακίνηση προϊόντων τρίτων στα πρατήρια του συνεταιρισμού και 2,5 εκατ. προέρχονται από επιμέρους επιχειρήσεις (σούπερ μάρκετ, φυτοφαρμακείο, αποθήκη λιπασμάτων και ζωοτροφών, υπηρεσία ασφαλειών και κάποιες τουριστικές επιχειρήσεις στο Χορευτό Ζαγοράς). Τη δεκαετία του ’80 ο τζίρος ήταν κάτω από τα 10 εκατ. ευρώ, με το συνεταιρισμό να διακινεί κάτω από 5 εκατ. κιλά.
Στις 31 Δεκεμβρίου του 2008 εξοφλήθηκε και το τελευταίο δάνειο και σήμερα το μακροπρόθεσμο χρέος προς τις τράπεζες είναι μηδενικό.
Τέλος, καθώς ο συνεταιρισμός αποτελεί αναγνωρισμένη ομάδα παραγωγών, έχει τη δυνατότητα να υλοποιεί ετήσια επιχειρησιακά προγράμματα στα οποία το 50% προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε χρόνο λοιπόν γίνονται επενδύσεις της τάξης των 800 χιλιάδων που κατευθύνονται στη γραμμή παραγωγής, τον πρωτογενή τομέα και το δίκτυο πωλήσεων.
Η ιστορία
Ο συνεταιρισμός της Ζαγοράς «γεννήθηκε» 94 χρόνια πριν, μαζί με την πρώτη «φουρνιά» αγροτικών συλλόγων που δημιουργήθηκαν από τον πρώτο συνεταιριστικό νόμο του 1915. Τότε η παραγωγική βάση ήταν εντελώς διαφορετική καθώς στην περιοχή καλλιεργούνταν κυρίως φιρίκια, φουντούκια και πατάτες.
Η ιστορία στη Ζαγορά άλλαξε όταν ένας γαιοκτήμονας της περιοχής, ονόματι Σαμσαρέλος, έφερε το 1937 από την Αμερική την ποικιλία Starkin delicious.
Οι αγρότες της περιοχής έμπαιναν στο κτήμα του και έκλεβαν καρπούς, με αποτέλεσμα η ποικιλία να «ριζώσει» και να «δέσει» απόλυτα με το κλίμα της περιοχής. Ο συνεταιρισμός της Ζαγοράς ακολούθησε τα διάφορα στάδια ακμής και παρακμής της χώρας, τις περιπέτειες του Πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Η ρίζες για το συνεταιρισμό όπως υφίσταται σήμερα εντοπίζονται στη δεκαετία του ’60, όταν μια ομάδα προοδευτικών παραγωγών αποφάσισε να παρακάμψει τους μεσάζοντες εμπόρους και να ανασυστήσει το συνεταιρισμό που είχε χρεοκοπήσει και υπολειτουργούσε. Με δικά τους χρήματα και δάνεια, οι παραγωγοί μπήκαν στην αγορά αποκτώντας πρατήριο στην κεντρική λαχαναγορά Αθηνών ενώ το 1964 αγόρασαν το πρώτο τους φορτηγό αυτοκίνητο. Το 1971, εν μέσω της δικτατορίας, στήνεται από το συνεταιρισμό ο πρώτος πυρήνας του εργοστασίου και το 1975 αγοράζεται πρατήριο στη νεοσύστατη αγορά της Θεσσαλονίκης.
Τέλος, καθώς ο συνεταιρισμός αποτελεί αναγνωρισμένη ομάδα παραγωγών, έχει τη δυνατότητα να υλοποιεί ετήσια επιχειρησιακά προγράμματα στα οποία το 50% προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε χρόνο λοιπόν γίνονται επενδύσεις της τάξης των 800 χιλιάδων που κατευθύνονται στη γραμμή παραγωγής, τον πρωτογενή τομέα και το δίκτυο πωλήσεων.
Η ιστορία
Ο συνεταιρισμός της Ζαγοράς «γεννήθηκε» 94 χρόνια πριν, μαζί με την πρώτη «φουρνιά» αγροτικών συλλόγων που δημιουργήθηκαν από τον πρώτο συνεταιριστικό νόμο του 1915. Τότε η παραγωγική βάση ήταν εντελώς διαφορετική καθώς στην περιοχή καλλιεργούνταν κυρίως φιρίκια, φουντούκια και πατάτες.
Η ιστορία στη Ζαγορά άλλαξε όταν ένας γαιοκτήμονας της περιοχής, ονόματι Σαμσαρέλος, έφερε το 1937 από την Αμερική την ποικιλία Starkin delicious.
Οι αγρότες της περιοχής έμπαιναν στο κτήμα του και έκλεβαν καρπούς, με αποτέλεσμα η ποικιλία να «ριζώσει» και να «δέσει» απόλυτα με το κλίμα της περιοχής. Ο συνεταιρισμός της Ζαγοράς ακολούθησε τα διάφορα στάδια ακμής και παρακμής της χώρας, τις περιπέτειες του Πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Η ρίζες για το συνεταιρισμό όπως υφίσταται σήμερα εντοπίζονται στη δεκαετία του ’60, όταν μια ομάδα προοδευτικών παραγωγών αποφάσισε να παρακάμψει τους μεσάζοντες εμπόρους και να ανασυστήσει το συνεταιρισμό που είχε χρεοκοπήσει και υπολειτουργούσε. Με δικά τους χρήματα και δάνεια, οι παραγωγοί μπήκαν στην αγορά αποκτώντας πρατήριο στην κεντρική λαχαναγορά Αθηνών ενώ το 1964 αγόρασαν το πρώτο τους φορτηγό αυτοκίνητο. Το 1971, εν μέσω της δικτατορίας, στήνεται από το συνεταιρισμό ο πρώτος πυρήνας του εργοστασίου και το 1975 αγοράζεται πρατήριο στη νεοσύστατη αγορά της Θεσσαλονίκης.
Τα μελλοντικά σχέδια
Για το αύριο η Ζαγορά επενδύει στη μηλοπαραγωγή και αυτή τη στιγμή γίνεται σπουδαία ανανέωση της μηλοκαλλιέργειας», λέει ο κ. Βαλασσάς. «Προσπαθούμε να μπούμε σε πιο μοντέρνους τρόπους φύτευσης με μικρότερα υποκείμενα και το σύστημα της πιο πυκνής φύτευσης που έχει μεγαλύτερη παραγωγικότητα ανά στρέμμα. Επενδύουμε στο όνομά μας και την ποιότητα και επιμένουμε», καταλήγει.
Για το αύριο η Ζαγορά επενδύει στη μηλοπαραγωγή και αυτή τη στιγμή γίνεται σπουδαία ανανέωση της μηλοκαλλιέργειας», λέει ο κ. Βαλασσάς. «Προσπαθούμε να μπούμε σε πιο μοντέρνους τρόπους φύτευσης με μικρότερα υποκείμενα και το σύστημα της πιο πυκνής φύτευσης που έχει μεγαλύτερη παραγωγικότητα ανά στρέμμα. Επενδύουμε στο όνομά μας και την ποιότητα και επιμένουμε», καταλήγει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια, συχνά, αργούν να δημοσιευθούν γιατί πρέπει πρώτα να ελεγχθεί ότι δεν είναι υβριστικά ή διαφημιστικά (κανένας άλλος έλεγχος δεν γίνεται) και επειδή το blog δεν είναι η δουλειά μας, αλλά το "ψώνιο" μας, ελέγχονται μόνο μια φορά τη μέρα.