Σε αυτό δεν φταίει ο Βολταίρος

(Κώστας Βεργόπουλος - Ελευθεροτυπία)

Ο πρωθυπουργός της χώρας καταπλήσσει τους Ευρωπαίους συναδέλφους του με την πειθήνια ανυπαρξία του απέναντι σε κάθε σύσταση, ακόμη και απλή σκέψη, των χωροφυλάκων της οικονομικής «ορθοδοξίας», είτε της ΕΚΤ είτε του ΔΝΤ.

Καταπλήσσει επίσης τους Ελληνες, που έλαβαν σοβαρά τις προεκλογικές επαγγελίες του, ότι θα συγκρουόταν με οικονομικά συμφέροντα, που επί δεκαετίες λυμαίνονται τη χώρα. Σήμερα, οι προεκλογικές δεσμεύσεις έχουν ολοσχερώς λησμονηθεί, ουδαμώς καν μνημονεύονται, ενώ διεκπεραιώνεται ως αυτονόητη η διαμετρικά αντίθετη βασική ιδέα: ότι οι Ελληνες δεν ήσαν θύματα της αποικιοποίησης της χώρας, αλλά ιδιοτελείς θύτες, οι οποίοι πρέπει να πληρώσουν για υποθετικά οφέλη, που με απατηλό τρόπο άντλησαν κατά το πρόσφατο παρελθόν. (Αν δεν έχετε χρόνο  να διαβάσετε  ολόκληρο το άρθρο διαβάστε τουλάχιστον την τελευταία παράγραφο)

Στην πρόσφατη ομιλία του στο συνέδριο της Διεθνούς Διαφάνειας, ο πρωθυπουργός εντόπισε τα αίτια της σημερινής κρίσης στη διαφθορά και στην κρατική σπατάλη. «Η κρίση πηγάζει πρωτίστως από την αδιαφάνεια της εξουσίας, του κράτους και του δημόσιου βίου, από την πελατειακή αντίληψη που διέβρωσε τα πάντα. Αφορά κατ' εξοχήν το πώς λειτουργεί η χώρα μας, την έλλειψη σεβασμού του κράτους, συντεχνιών, ομάδων συμφερόντων, αλλά και συχνά πολιτών προς τους ίδιους τους νόμους και θεσμούς της χώρας, την περιφρόνηση αυτονόητων κανόνων δεοντολογίας». Οταν οι προμηθευτές του Δημοσίου μονοπωλούν κρατικές παραγγελίες και φουσκώνουν ανεξέλεγκτα το κόστος τους, αυτό θεωρείται «φυσικό». Οταν οι εργαζόμενοι οργανώνονται για να προφυλαχθούν από την ασυδοσία τους, αυτό θεωρείται «συντεχνιακό», «αντιδεοντολογικό», παρακώλυση της ελευθερίας αγορών και οφείλει να πατάσσεται. Η αφαίρεση δισεκατομμυρίων από την οικονομία και η παραχώρηση αυτών από το ελλειμματικό κράτος στην υποθετική διάσωση του πλεονασματικού χρηματοπιστωτικού συστήματος πώς χαρακτηρίζεται; Αναγκαία για την ομαλή λειτουργία του οικονομικού συστήματος ή μήπως διαφθορά και αντιπαραγωγική σπατάλη μεγάλης κλίμακος; Με τη διάγνωσή του, ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς ευθυγραμμίζεται με τους πλέον συντηρητικούς διεθνείς κύκλους.

Κατά γενική ομολογία, η τρέχουσα διεθνής κρίση προέκυψε με την απόσυρση του κράτους από τις ρυθμιστικές λειτουργίες του και συνιστάται σήμερα επάνοδος στο καθεστώς των ρυθμίσεων. Ο πρόεδρος Ομπάμα επαναφέρει κρατικές ρυθμίσεις στην οικονομία, όμως στη χώρα μας ενοχοποιείται ο δήθεν υπερ-ρυθμιστικός ρόλος του κράτους και εξαγγέλλονται πρόσθετες διαρθρωτικές απορρυθμίσεις, αποκρατικοποιήσεις, απελευθερώσεις αγορών. Εάν αυτό δεν αποτελεί συνειδητή μετάθεση και συγκάλυψη του πραγματικού προβλήματος, συνιστά τουλάχιστον αφελή, αλλά ανεπίτρεπτη, δημιουργία σύγχυσης τόσο ως προς τα δεδομένα του προβλήματος όσο και ως προς τα επιβαλλόμενα μέτρα.

Εάν το δημόσιο έλλειμμα είναι υπέρογκο, ουδέν πρόβλημα: δεν έχουμε παρά να το μειώσουμε, απαντά με προθυμία και απερίγραπτη αφέλεια ο πρωθυπουργός, θυμίζοντας τον βολταιρικό ήρωα Πανγκλός, που ο Γάλλος φιλόσοφος είχε εφεύρει (1759) για να σατιρίσει τον Γερμανό συνάδελφό του Λαϊβνίτιο (κάθε σχέση του βολταιρικού ήρωα με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης δεν είναι παρά απλή συνωνυμία). Πόση αδαημοσύνη χρειάζεται για να κατανοήσει κάποιος, πως ό,τι είναι δημόσιο έλλειμμα, αποτελεί ιδιωτικό πλεόνασμα;

Είναι αδύνατον να περικοπεί απότομα το πρώτο, χωρίς συνέπειες στα εισοδήματα των νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το κυριότερο: εάν η μεταφορά εισοδήματος από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο συνεπάγεται μακροχρόνια ύφεση της οικονομίας και αποπληθωρισμό εισοδημάτων, τότε θα πρέπει να εξεταστεί εάν το τελικό όφελος είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από το κόστος για ολόκληρη την οικονομία. Ο Μάρτιν Γουλφ στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα δεν είναι η ισοσκέλιση του δημοσιονομικού ελλείμματος, αναγκαιότητα για την οποία όλοι συμφωνούν, αλλά πώς αυτή θα επιτευχθεί βαθμιαία και ήπια, χωρίς ύφεση και αποπληθωρισμό. Πρόγραμμα σταθερότητος μέσω ύφεσης αποτελεί αξιοθρήνητο ευφημισμό. Η υφεσιακή δυναμική πυροδοτεί αυτοτροφοδοτούμενο καθοδικό φαύλο κύκλο και ουδεμία σταθερότητα είναι εφικτή. Η κοινωνική δυστυχία και εξαθλίωση παραμένουν σε κάθε περίπτωση αντιπαραγωγικές, τονίζει ο Βρετανός αρθρογράφος, και αποκλείεται ως μέσον προς ισοσκέλιση του ελλείμματος. Ομοίως, ο επίσης Βρετανός οικονομολόγος Ρόμπερτ Σκιντέλσκι διευκρινίζει ότι το έλλειμμα και το χρέος δεν είναι ποτέ αιτίες, αλλά συνέπειες από την υστέρηση του εισοδήματος. Εμφανίζονται οσάκις το τελευταίο επιβραδύνεται. Δεν είναι δυνατόν η εξυγίανση του Δημοσίου να βασίζεται στη μετάθεση της ασθένειας στον ιδιωτικό τομέα. Μόνον η θρησκευτική δεισιδαιμονία διαπιστεύει ότι δήθεν πρέπει τα πράγματα να επιδεινωθούν, προκειμένου να βελτιωθούν στο μέλλον, ότι επιβάλλεται στην κοινωνία μακρά περίοδος εξαγοράς αμαρτιών προς εξαγνισμό της.

Ο σημερινός πρωθυπουργός ετιμήθηκε με τη λαϊκή ψήφο όχι για να πληρώσει τον λογαριασμό των προηγούμενων κυβερνήσεων, αλλά για να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο των προκατόχων του, εφαρμόζοντας διαφορετική οικονομική πολιτική. Η τελευταία παραμένει μέχρι σήμερα ανύπαρκτη, ανεύρετη, ακόμη και στα συρτάρια, εκτός από την ετεροχρονισμένη ανακάλυψη της «παντογνωσίας» των αγορών, που πάντως σήμερα αμφισβητείται διεθνώς όλο και περισσότερο. Οι μισθωτοί πληρώνουν για τις αμαρτίες αυτών που συνεχίζουν να τις διαπράττουν.

Η ελληνική κυβέρνηση ενστερνίσθηκε τη σύσταση ΔΝΤ/Ε.Ε.: ύφεση και αποπληθωρισμός για να αποκλιμακωθούν τιμές και μισθοί, προκειμένου να αποβεί η χώρα ανταγωνιστική. Η συνταγή είναι αντάξια του Γερμανού μαθηματικού. Όμως, εάν σήμερα οι ελληνικές τιμές δεν είναι ανταγωνιστικές, άραγε αυτό οφείλεται στο εργασιακό κόστος ανά μονάδα προϊόντος, που παραμένει στη χώρα μας το χαμηλότερο στην ευρωζώνη ή μήπως στο μερίδιο κερδών στο ΑΕΠ, που είναι αντιστοίχως το υψηλότερο; Η ελληνική παθογένεια δεν αντιμετωπίζεται με συνταγές παντός καιρού, ούτε με τυφλές ασκήσεις επί χάρτου, αλλά απαιτεί εξειδικευμένες πολιτικές παρεμβάσεις προς μείωση της ανισότητας εισοδημάτων. Στη χώρα μας, η επέκταση του δημόσιου χώρου οφείλεται στην καχεκτικότητα του ιδιωτικού και, συνεπώς, το κράτος δεν είναι αιτία, αλλά επιφαινόμενο. Για το σημερινό μακελειό μπορεί να ευθύνεται ο Γερμανός, αλλά όχι ο Γάλλος φιλόσοφος.