"Προσεχώς Ελληνίδες"

(Ιός - Ελευθεροτυπία)

Έχουν περάσει δυο δεκαετίες από τότε που εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ήρθαν στη χώρα μας, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Πίσω τους, στις χώρες του πάλαι ποτέ (ή του εκπνέοντος ακόμη) «υπαρκτού σοσιαλισμού», παλιοί και νέοι κρατούντες (συνήθως οι ίδιοι, στα μεσαία ιδίως διευθυντικά κλιμάκια) μόλις είχαν βάλει μπροστά το δικό τους «διαρθρωτικό» πείραμα, κατά διαταγήν και με τις ευλογίες του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και των ηγετικών κύκλων της Ε.Ε., που λεγόταν ακόμη ΕΟΚ. Η δε συγχορδία των «έγκυρων» διεθνών ΜΜΕ, έπαιζε και τότε τον ίδιο σκοπό: οι εν λόγω κοινωνίες, μας εξηγούσαν, «είχαν μάθει να ζουν πάνω από τις δυνάμεις τους», φορτωμένες χρέη κι αντιπαραγωγικές δημόσιες δαπάνες. Έπρεπε να μπει μια τάξη, ώστε οι μεν οικονομίες να ορθοποδήσουν, η δε πολιτική δημοκρατία να συνδυαστεί με την εύρυθμη λειτουργία των κανόνων της αγοράς.

Η συνέχεια είναι γνωστή: καθολική απαξίωση της μισθωτής εργασίας, ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου (είτε στους εξ Εσπερίας «επενδυτές» είτε στους ντόπιους ιθύνοντες που, παρότι άμεσα υπεύθυνοι για την «οικονομική κατάρρευση», βγήκαν τελικά πλουσιότεροι από την «κρίση»), μετανάστευση του πιο δυναμικού -ή του πιο απελπισμένου- τμήματος αυτών των κοινωνιών στους δυτικούς «παραδείσους». Στις καθημερινές συζητήσεις των απλών ανθρώπων, τα χρόνια του «υπαρκτού» -παρόλη την γκριζάδα τους και την έλλειψη ελευθεριών- φαντάζουν έκτοτε σαν ένας χαμένος παράδεισος.

Η ελληνική κοινωνία και οικονομία «κέρδισαν» ουκ ολίγα από αυτή την καταστροφή. «Αντιπαραγωγικοί» κλάδοι, που οι οικονομολόγοι τους είχαν ξεγράψει από καιρό, επιβίωσαν επί δυο δεκαετίες χάρη στα νέα πάμφθηνα εργατικά χέρια. Πιτσιρικάδες οικοδόμοι πήραν προαγωγή σε εργολάβους, διαχειριζόμενοι ένα εργατικό δυναμικό που δεν ήταν -ακόμη- σε θέση να κινηθεί αυτοτελώς στην αγορά εργασίας. Παιδιά κι ηλικιωμένοι ανατέθηκαν σε μετανάστριες με «υποφερτό» (για τους λιγότερο προνομιούχους) κόστος. Εθνωνύμια μετατράπηκαν -στην καλύτερη των περιπτώσεων- σε επαγγελματικές κατηγορίες, ενώ τα εθνικά μας κόμπλεξ ικανοποιήθηκαν -κι αυτά- με τη χαριτωμένα ρατσιστική επαγγελία «προσεχώς Βουλγάρες». Φυσικά, δεν κέρδισαν όλοι το ίδιο από το εισαγόμενο μάνα εξ Ανατολής. Σε γενικές όμως γραμμές η μετανάστευση επέτρεψε στον ελληνικό καπιταλισμό να κερδοφορήσει ασύστολα, συμπιέζοντας το εγχώριο εργατικό κόστος σε «ανεκτά» επίπεδα: ο κακοπληρωμένος Έλληνας μισθωτός είχε, για τα δύσκολα, «τον Αλβανό του».

Το ίδιο σενάριο επαναλαμβάνεται σήμερα, με τους Έλληνες μισθωτούς (και πολλούς μικροαστούς) στον πάγκο του χασάπη. Το επερχόμενο ξεθεμελίωμα κάθε κοινωνικής προστασίας θα τροφοδοτήσει, άραγε, με «Ελληνίδες» τα παρεμφερή ρατσιστικά αστειάκια της Δύσης; Δεδομένης της «ελληνικής ιδιαιτερότητας», σχεδόν βέβαιη μπορεί να θεωρηθεί μια άλλη εξέλιξη: η διατήρηση της εργασιακής ειρήνης -στη Γερμανία και αλλού- με αντισταθμιστική παροχή τη συμμετοχή των εκεί «μη προνομιούχων» στη λεηλασία του ελληνικού «νότου». Στριμωγμένος από τα αφεντικά του στην εκεί «μάχη του ευρώ», ο γερμανός εργάτης θα μπορεί επιτέλους ν’ αγοράσει κι αυτός, μισοτιμής, το εξοχικό των ονείρων του σε κάποιο ελληνικό νησί. Οπως ακριβώς ο έλληνας ομόλογός του το είχε χτίσει, δυο δεκαετίες νωρίτερα, χάρη στον πολωνό ή τον αλβανό καθηγητή που «η μοίρα» μετέτρεψε σε οικοδόμο...