Αναπαράγοντας το αδιέξοδο

Σταύρος Λυγερός - Καθημερινή

Δεκατρείς μήνες μετά την υπογραφή του Μνημονίου αντί για διέξοδο οι πολίτες βλέπουν την οικονομία να βυθίζεται στην ύφεση, δημιουργώντας οικονομικά και κοινωνικά ερείπια. Την ελπίδα έχει αντικαταστήσει η απόγνωση, που μεταλλάσσεται σε οργή. Σ’ αυτές τις εύφλεκτες συνθήκες είναι ευτύχημα που η κοινωνική οργή διοχετεύεται στο ειρηνικό κίνημα των «Αγανακτισμένων» και όχι σε τυφλές εκρήξεις. Για πόσο ακόμα όμως;

Σε έξαρση χαμαιλεοντισμού, άρχουσες ελίτ που εξέθρεψαν και εξωράισαν την κλεπτοκρατία, τη σπατάλη, τον ανορθολογισμό και την ατιμωρησία έχουν μετατραπεί σε σημαιοφόρους της λιτότητας, αλλά μόνο για τους κάτω. Οι πιο θρασείς, μάλιστα, κουνάνε ανερυθρίαστα το δάκτυλο στην κοινωνία. Οχι ότι οι πολίτες είναι αθώοι. Το ψάρι, όμως, βρωμάει από το κεφάλι. Οι ίδιες ελίτ επιδεικνύουν προκλητική ιδιοτέλεια. Καταγγέλλουν τον λαϊκισμό και τις συντεχνίες, τη διαφθορά των δημοσίων υπαλλήλων και τη φοροδιαφυγή των μικρομεσαίων, αλλά ποτέ το πολυπλόκαμο σύστημα της διαπλοκής, που τροφοδότησε τον παρασιτισμό και παρεμπόδισε τις παραγωγικές δραστηριότητες. Η λεηλασία του δημόσιου χρήματος είναι συστημικό φαινόμενο, αλλά απ’ αυτήν επωφελήθηκε περισσότερο η κορυφή παρά η βάση της κοινωνικής πυραμίδας.

Η έξοδος από την κρίση απαιτεί αναδιάρθρωση του χρέους και ένα εθνικό σχέδιο εξυγίανσης και ανάπτυξης. Το ριζικό νοικοκύρεμα στα έσοδα και στις δαπάνες μπορεί να εξοικονομήσει τεράστιους πόρους. Η αξιοποίηση των λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων μπορεί να σπάσει τον φαύλο κύκλο της ύφεσης. Η κυβέρνηση Παπανδρέου ούτε την αναδιάρθρωση διεκδίκησε ούτε τέτοιο σχέδιο εκπόνησε. Δεν απέτυχε μόνο στους δημοσιονομικούς στόχους. Σπατάλησε και το πολύτιμο κεφάλαιο της κοινωνικής ανοχής σε επώδυνα μέτρα και μεταρρυθμίσεις.

Η διαφωνία, λοιπόν, δεν αφορά τον μηδενισμό του ελλείμματος, αλλά τον τρόπο. Είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση έχει ελάχιστα βάλει χέρι στα «μεγάλα ψάρια» και στους φορείς της κλεπτοκρατίας, την ώρα που γονατίζει τους εύκολους στόχους, μισθωτούς, συνταξιούχους και παραγωγικές επιχειρήσεις; Η άνιση κατανομή των βαρών ακυρώνει το ηθικό υπόβαθρο της συλλογικής προσπάθειας εξόδου από την κρίση, παροξύνει τη λαϊκή οργή και αυξάνει τις πιθανότητες κοινωνικής ανάφλεξης. Εκτός αυτού, όταν αφυδατώνεις μία ήδη στεγνή αγορά προκαλείς ανήκεστο βλάβη στο παραγωγικό δυναμικό και ως εκ τούτου αναπαράγεις το αδιέξοδο.