Πτήσεις με ελληνική... έγκριση

Κύρα Αδαμ - Ελευθεροτυπία

Στο όριο της πλήρους ανατροπής της πάγιας από το 1947 εθνικής θέσης για την κατάθεση των σχεδίων πτήσεων στο διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου εξακολουθεί να κινείται η κυβέρνηση, η οποία τελικώς δεν απέρριψε, ούτε διαμόρφωσε υπέρ των εθνικών συμφερόντων τη διαδικασία αλλαγών στους κανόνες πτήσεων, που ξεκίνησε ο αρμόδιος διεθνής οργανισμός ICAO από το 2008.

Συγκεκριμένα, το 2008 η ελληνική κυβέρνηση διά των εκπροσώπων του ΥΠΕΞ, ΥΕΘΑ και ΥΠΜΕΤ έκρινε την πρόταση που ξεκίνησε ο ICAO για τροποποίηση των κανόνων πτήσης ως εθνικά ασύμφορη. Ετσι αποφασίστηκε να γίνουν προσπάθειες ελληνικών διορθώσεων στη συγκεκριμένη τροποποίηση, ώστε το τελικό κείμενο του ICAO να καλύπτει τις πάγιες από το 1947 εθνικές θέσεις και να εξασφαλίζει την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας. 

Ομως τον Φεβρουάριο του 2009 το θέμα πήρε επικίνδυνες διαστάσεις, διότι σε μια νέα παράγραφο (υπ. 18), που εισήγαγε ο ICAO στην τροποποίηση και η οποία αφορούσε στις πτήσεις των στρατιωτικών αεροσκαφών στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, η Τουρκία απαίτησε να προστεθεί η ακόλουθη πρόταση:

«... For flights of military aircraft would be circumstances when only notification of operation would be possible or operational considerations may preclude either negotiation or notification...». Η περίτεχνη αυτή τουρκική διατύπωση λέει καθαρά ότι η Τουρκία θα μπορεί να εκτελεί πτήσεις στρατιωτικών αεροσκαφών στον διεθνή εναέριο χώρο του FIR Αθηνών χωρίς να δίνει λογαριασμό (ανεξέλεγκτα), ενώ επαφίεται στις διαθέσεις της να ενημερώνει την Αθήνα για τις πτήσεις αυτές.

Για να υποστηρίξει μάλιστα την πρότασή της, η Τουρκία έθεσε το παγκοσμίως πρωτότυπο αιτιολογικό ότι «στο Αιγαίο επικρατούν ειδικές καταστάσεις».

Με την πρόταση αυτή η Τουρκία αποσκοπεί στο να μπορούν τα μαχητικά της να πετάνε ανεξέλεγκτα στο Αιγαίο, χωρίς να καταθέτουν σχέδια πτήσης στην ΥΠΑ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια της Ελλάδας, ενώ παράλληλα με τις πτήσεις αυτές καταργούνται το FIR Αθηνών και οι αρμοδιότητες της ΥΠΑ που της έχει εκχωρήσει ο ICAO για τη Συνέργεια της Ερευνας και Διάσωσης σε περίπτωση αεροπορικού ατυχήματος.

Στις αρχές του 2009 η Αθήνα έθεσε αντίρρηση (objection) στην πρόταση της Τουρκίας, ώστε αυτή να μην μπορεί να εγκριθεί, αποσοβώντας έτσι εθνικές περιπέτειες.

Τον Φεβρουάριο του 2009 έγινε σύσκεψη στην Αθήνα, στην οποία οι εκπρόσωποι ΥΠΕΞ-ΥΕΘΑ και ΥΠΜΕΤ συμφώνησαν ότι πρέπει να συνεχιστεί η ελληνική αντίρρηση. Η ελληνική αυτή θέση εκφράστηκε τον Μάιο του 2009 σε νέα σύσκεψη του ICAO.

Ετσι, υπάρχει καταγεγραμμένη στα επίσημα πρακτικά του ICAO η θέση της ελληνικής κυβέρνησης που διατηρεί την αντίρρησή της, αποτρέποντας την έγκριση της τουρκικής πρότασης.

Ομως τον Νοέμβριο του 2009, η κυβέρνηση προχώρησε σε «σαρωτικές αλλαγές» σε πρόσωπα και εθνικές θέσεις. Σε σύσκεψη που έγινε στην Αθήνα στις 1, 2, 3 Δεκεμβρίου 2009, η ΥΠΑ ήρε τη μέχρι τότε ελληνική αντίδραση και έθεσε επιφύλαξη πράγμα που σημαίνει ότι τα τουρκικά μαχητικά (και όχι μόνον αυτά) θα μπορούν να πετάνε ανεξέλεγκτα στο Αιγαίο χωρίς να καταθέτουν σχέδια πτήσης, όχι όμως και τα ελληνικά που θα εξακολουθούν να εφαρμόζουν τους «παλιούς» κανόνες του ICAO.

Η αλλαγή της ελληνικής θέσης φαίνεται στα επίσημα πρακτικά των συσκέψεων και έτσι απομακρύνεται η περίπτωση να «έχει γίνει λάθος». Η αλλαγή της ελληνικής θέσης μπορεί να γίνει μόνον ύστερα από εντολή της πολιτικής ηγεσίας την οποία εφάρμοσε η ΥΠΑ.

Ετσι εξακολουθεί το πολιτικώς οξύμωρο ο πρωθυπουργός να επιμένει στον Τ. Ερντογάν ότι η Τουρκία υποχρεούται να καταθέτει σχέδια πτήσης και η κυβέρνηση να έχει αποδεχθεί στον ICAO ακριβώς το αντίθετο και μάλιστα με το απαράδεκτο και επικίνδυνο αιτιολογικό ότι «στο Αιγαίο επικρατούν ειδικές καταστάσεις».

Το αιτιολογικό αυτό καθιστά προβληματικό τον εθνικό εναέριο χώρο των 10 ν.μ. διότι τον χαρακτηρίζει ειδική κατάσταση, ενδεχομένως λόγω της υπάρχουσας αναντιστοιχίας των 6 ν.μ. χωρικών υδάτων και 10 ν.μ. εθνικού εναερίου χώρου.

Στις 17 Δεκεμβρίου 2009, στη σύσκεψη στην Αθήνα των εκπροσώπων ΥΠΕΞ, ΥΕΘΑ και ΥΜΕΤ στα επίσημα πρακτικά αναφέρονται μεταξύ άλλων:

Η ΥΠΑ, πέραν των άλλων, δήλωσε ότι οι άλλες χώρες που συμμετείχαν στη σύσκεψη του ICAO δεν υποστήριξαν την ελληνική θέση.

Το ΥΠΕΞ παρατήρησε ότι υπήρξε βελτίωση του κειμένου (σ.σ.: η αλλαγή της θέσης από αντίρρηση σε επιφύλαξη) και ότι περιορίζονται οι ανεξέλεγκτες πτήσεις στο Αιγαίο (;). Σημείωσε όμως ότι η Ελλάδα θα θέσει διαφοροποίηση στο τελικό κείμενο του ICAO.

Οαντικατασταθείς εθνικός εκπρόσωπος κ. Γιόκαρης δήλωσε ότι δεν έπρεπε να αρθεί η ελληνική αντίρρηση.

Το ΓΕΑ ζήτησε να τεθεί εκ νέου η θέση της αντίρρησης, ενώ και οι δύο αυτοί απαίτησαν να διαγραφεί η φράση ότι «επικρατούν ειδικές καταστάσεις στο Αιγαίο». Τελικώς, όλες οι πλευρές συμφώνησαν να επανεξεταστεί εκ νέου η θέση και να επανέλθει η εθνική αντίρρηση.