Εικόνες από το μέλλον μας;

Του Παναγιώτη Μπιτσικα - εφημερίδα το Βήμα

Αργεντινή, παλιά καραβάνα του ΔΝΤ: της προέκυψε κατσαρόλα άδεια από φαΐ αλλά με στριγκό τον ήχο της διαμαρτυρίας των ανθρώπων που οδηγήθηκαν στην εξαθλίωση. Ρουμανία, παλαιά γνώριμος του ΔΝΤ μετά την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου: ξαναβρέθηκε στην ανάγκη του στα τέλη του 2008. Λετονία, με την οικονομία της σε αποσύνθεση δανείστηκε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και από την ΕΕ 3.000 ευρώ για κάθε κάτοικό της... Μια αργεντινή διατροφολόγος μάς μιλάει για το Μπουένος Αϊρες της κατσαρόλας του 2001. Ενας πολιτικός επιστήμονας, γέννημα θρέμμα των Καρπαθίων, περιγράφει το Βουκουρέστι μετά το ΔΝΤ. Και ένας Λετονός που μαθαίνει διοίκηση επιχειρήσεων διηγείται την κρίση της... Ρίγας. Ή αλλιώς στην (ασφυκτική) αγκαλιά του μηχανισμού του ΔΝΤ. Η συνέχεια επί της Ελλάδος...

Νατάλια Φουρκάδε, Αργεντινή
«Στελέχη με κοστούμι έψαχναν στα σκουπίδια»

O ήχος της κατσαρόλας ηχεί ακόμη στα αφτιά της. Και τα μάτια της ανοίγουν διάπλατα όταν η 35χρονη Νατάλια από την Παταγονία λέει: «Ημουν κι εγώ εκεί το 2001». Εκείνος ο Δεκέμβρης στο Μπουένος Αϊρες τής έχει σφραγίσει τη ζωή, όπως και εκατομμυρίων Αργεντινών, που είδαν όλα γύρω τους να καταρρέουν. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είχε προηγηθεί, ο οικονομολόγος Ντομίνγκο Καβάγιο έχει γίνει «αρνητικό σύμβολο με τις μισητές συνταγές» μέτρων εξόντωσης των εργαζομένων, η κυβέρνηση Ντε λα Ρούα είχε προχωρήσει στο μερικό «πάγωμα» των καταθέσεων- δεν επιτρέπονταν αναλήψεις άνω των 250 δολαρίων εβδομαδιαίως. Ωσπου στις 20 Δεκεμβρίου «βγήκαμε όλοι στον δρόμο, μαμάδες με μωρά στο καρότσι, παππούδες, νεολαίοι, μια λαοθάλασσα, ένας ωκεανός οργής» διηγείται η Νατάλια.

Οι τράπεζες κατέβασαν ρολά. Δεν μπορούσε κανείς να πάρει τα χρήματά του. Ο κόσμος, λέει, δεν ήταν υποψιασμένος. «Οι πλούσιοι ήξεραν και είχαν στείλει τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό.Οι απλοί άνθρωποι έμειναν χωρίς φαΐ. Επικράτησε χάος. Η πορεία προς την Ρlaza de Μayo ήταν ειρηνική. Οι ήχοι από τις κατσαρόλες δονούσαν τον αέρα. Ωσπου κοντά στο Προεδρικό Μέγαρο δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες άρχισαν να θερίζουν» .

Εκτοτε, όπως περιγράφει, «ήταν μια κόλαση». Θυμάται πώς άρχισε το πλιάτσικο, «γίνονταν ληστείες παντού. Ο κόσμος από την περιφέρεια είχε έρθει στην πρωτεύουσα. Χάος! Για 5 δολάρια ή για ένα ακριβό ζευγάρι γυναικεία παπούτσια γίνονταν σκοτωμοί. Φοβερό! Φοβερό!».

Η (τότε) 25χρονη Νατάλια ζούσε σε ένα διαμέρισμα με τον αδελφό της. Οι γονείς της ήταν στη Βενεζουέλα. «Φίλοι μου έφυγαν από τη χώρα. Εγώ όμως ήθελα να τελειώσω τις σπουδές μου. Μου έστειλαν χρήματα οι γονείς μου από τη Βενεζουέλα. Πριν, ένα δολάριο ισοδυναμούσε με ένα πέσο, μετά με 3,5». Περιγράφει συγκλονισμένη όσα είδε και άκουσε: «Στελέχη επιχειρήσεων με κοστούμι να ψάχνουν στα σκουπίδια, να κλέβουν οδηγούς αυτοκινήτων, να είναι εξαθλιωμένοι. Φτώχεια μαύρη, εξαφανισμένη η μεσαία τάξη. Απολύσεις. Ανθρωποι να κλαίνε που έχασαν όλες τις καταθέσεις τους, επιδρομές σε σουπερμάρκετ. Ο κόσμος πήγαινε σε μεγάλες αλάνες και οι αγοραπωλησίες γίνονταν με ανταλλαγή. Φρούτα ο ένας, λάδι ο άλλος, παπούτσια ο άλλος... Ανταλλακτική οικονομία και διαδικασίες σαν το παιχνίδι Μονόπολη...» .

Η Νατάλια είδε τις διαδηλώσεις στην Αθήνα κατά της συμφωνίας της κυβέρνησης με ΕΕ- ΔΝΤ: «Μου θύμισαν την Αργεντινή του 2001...».

Αλέξις Ιβάνοβς, Λετονία
«Ανέκδοτο οι οικοδόμοι με τζιπ πολυτελείας»

Κοφτός και σαφής ο 30χρονος Αλέξις Ιβάνοβς- γεννήθηκε στη Ρίγα της Λετονίας και ταξίδευσε το 2001 στην Αθήνα για σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων περιγράφει σήμερα ως «δύσκολη» την κατάσταση στη χώρα του, η οποία εδώ και ενάμιση χρόνο έχει συνάψει συμφωνία με το ΔΝΤ. Την τριετία 2005-2008 γινόταν «πάρτι ανάπτυξης», με ιδιωτικές τράπεζες του εξωτερικού να τροφοδοτούν την αγορά και ο κόσμος άρχισε να βελτιώνει το βιοτικό του επίπεδο αλλά με δάνεια. Ωσπου άρχισε να σκάει η «φούσκα» και εκλήθη το ΔΝΤ. Να πώς περιγράφει ο Αλέξις τη ζωή στη Λετονία σήμερα:

«Εχουν γίνει μεγάλες περικοπές στους μισθούς και έχουν καταργηθεί πολλά επιδόματα (π.χ.,επίδομα παιδιών). Η αγοραστική δύναμη έχει πέσει ριζικά καιπολλές επιχειρήσεις είτε έχουν κλείσειείτε έχουν χρεοκοπήσει. Εχουν κλείσει πολλά νοσοκομεία και σχολεία.

Το κράτος δεν εισπράττει αποτελεσματικά τους φόρους και πολλές επιχειρήσεις ψάχνουν πώς να τους αποφύγουν.Η ανεργία ξεπερνά το 20%και πολύς κόσμος μεταναστεύει στο εξωτερικό,κυρίως η νεολαία.Για τη μείωση της ανεργίας έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα απασχόλησης με μισθό 100 λατ (140 ευρώ) και μάλιστα υπάρχει ουρά... Ο κόσμος αγοράζει κυρίως προϊόντα σε προσφορές. Ολοι γνωρίζουν κάποιον που έχει δυσκολίες να αποπληρώσει τα δάνεια για τα σπίτια και τα αυτοκίνητα».

Το πρόβλημα είναι πιο έντονο για όσους είχαν πάρει δάνεια τα οποία ξεπερνούν το εισόδημά τους.Ο Αλέξις αναφέρει ένα λετονικό ανέκδοτο (βασισμένο στην πραγματικότητα) για τα χρόνια πριν από την κρίση:«Οι οικοδόμοι πήγαιναν τα τούβλα στη δουλειά με...τζιπ πολυτελείας». Μετά έσκασε η «φούσκα» και η αγορά των ακινήτων πάγωσε.

Οβίδιου Πάλκου, Ρουμανία
«Τρέχει γρήγορα η οικονομία αλλά...»

Η Ρουμανία έκλεισε από τον Μάρτιο του 2009 συμφωνία δανειοδότησης με το ΔΝΤ και την ΕΕ.Σήμερα προχωρούν σε χιλιάδες απολύσεις στο Δημόσιο,σε μείωση συντάξεων και μισθών. Οπως λέει ο 37χρονος Οβίδιου Πάλκου, «αυτές τις ημέρες εκπρόσωποι του ΔΝΤ ανακοίνωσαν,όπως και στην Ελλάδα, ότι θα αυξηθεί ο φόρος σε προϊόντα από 21% σε 23%». Τις τελευταίες ημέρες εκδηλώνονται αντιδράσεις από συνδικαλιστικές οργανώσεις. Ωστόσο, «σε ψηφοφορία στο Ιnternet προέκυψε ότι το 66% συμφωνεί με τα μέτρα “αν είναι να σωθεί η χώρα”».

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι παλιός γνώριμος. «Μετά την πτώση του κομμουνισμού,αν και η Ρουμανία δεν είχε δημόσιο χρέος, έκλεισαν εργοστάσια καισταμάτησαν οι εξαγωγές. Απευθύνθηκαν στο ΔΝΤ το 1990.

Ο κόσμος νόμιζε ότι ήταν αναγκαστική βοήθεια για να ζήσει η χώρα» λέει.

Ο κ.Πάλκου πηγαινοέρχεται Αθήνα- Βουκουρέστι εδώ και χρόνια. Σήμερα κάνει διδακτορικό στο Πολιτικό της Νομικής Αθηνών. Τα τελευταία χρόνια« βλέπεις την οικονομία να τρέχει γρήγορα. Το καταλαβαίνεις από έργα που γίνονται,από τα τρένα που άλλαξαν, από το νέο αεροδρόμιο. Παλιά άκουγες “δεν έχω λεφτά”. Οι Ρουμάνοι νιώθουν πιο ασφαλείς που είναι στην ΕΕ». Υπογραμμίζει ωστόσο ότι οι συντάξεις αρχίζουν από τα 150 ευρώ και ο μισθός από τα 300. «Υπάρχει και ακρίβεια. Μπορεί το ψωμί ή το γάλα να έχει 40 λεπτά, αλλά δεν βρίσκεις να πιεις καφέ κάτω από 3 ευρώ στο Βουκουρέστι. Υπάρχει 7% ανεργία- στο Βουκουρέστι είναι πολύ χαμηλή γιατί χτίζουν συνέχεια. Τη φτώχεια πάντως τη βλέπεις σε χωριά νότια και ανατολικά της χώρας. Στα χωριά τους συνταξιούχους τούς σώζει ότι έχουν μποστάνι και έχουν την ντομάτα και την πατάτα τους».